Heb je wel eens gehoord van ‘niksen’? Klinkt als een grap, maar serieus: vijf minuten echt niets doen kan je productiviteit een flinke boost geven. Geloof het of niet — uit onderzoek van de Radboud Universiteit blijkt dat micro-pauzes als deze soms effectiever zijn dan een hele middag koffiedrinken in de kantine.

Mijn collega Jos uit Rotterdam zweert erbij: elke ochtend vijf minuten voor zich uitstaren, geen telefoon, geen nieuws. Daarna werkt ‘ie zo gefocust dat je er bijna bang van wordt. Maar hoe werkt dat nou? En, belangrijker: werkt het ook voor jou?

Waarom doet letterlijk niets doen zoveel?

Eerlijk gezegd dacht ik ook altijd dat ontspannen betekende: Instagram scrollen, Spotify op de achtergrond — u kent het wel. Maar niksen is iets anders. Het is bewust even loslaten. Geen schermen, geen plannen, alleen vijf minuten plafond staren of, zoals mijn buurman zegt: “Sterren tellen op klaarlichte dag.”

Volgens psycholoog Sander Koole (die ik trouwens toevallig laatst sprak op een netwerkborrel in Utrecht), heeft ons brein verrassend veel baat bij deze pauzes. Het lijkt erop dat je hersenen in die momenten even alles mogen laten bezinken. Het resultaat? Meer focus en scherpte daarna. Zelf geloof ik dat het werkt — hoewel misschien niet bij iedereen, sommige mensen vallen halverwege vijf minuten gewoon in slaap.

Zo probeer je het: simpele stappen

• Kies een rustige plek: Thuis of op werk — zelfs de vegapizza-afdeling van de Albert Heijn als het moet.
• Zet timer op 5 minuten: Gebruik een ouderwetse eierwekker of je telefoon (maar leg ‘m daarna omgekeerd neer — anders blijf je toch weer scrollen).
• Doe echt niks: Geen podcasts, geen dagdromen over je vakantiehuis in Zeeland. Ogen open of dicht — als je maar wacht en let op hoe je zit of ligt.
• Na afloop: langzaam weer aan het werk: Meteen in de mail duiken werkt averechts, dat is mijn ervaring.

Wat levert het op? Feiten & verhalen

Nieuwsgierig naar harde cijfers? In een experiment van TNO uit 2022 zagen kantoormedewerkers die elke twee uur vijf minuten niksten, hun productiviteit met gemiddeld 27% stijgen. Klinkt misschien overdreven — ik vond het zelf eerst nogal veel — maar één ding merkte ik ook: na zo’n pause lijkt het alsof kleine dingen (van lastige mails tot boodschappenlijstjes) opeens vanzelf gaan.

Toch zegt mijn vriendin Maaike (werkt bij een communicatiebureau in Leiden) dat vijf minuten niets doen soms voelen als een eeuwigheid. Zij zet daarom klassieke muziek op als achtergrond. Toegegeven, het is niet helemaal ‘niksen’, maar het resultaat blijft: hoofd leeg, stress omlaag. Misschien iets om te proberen — of juist niet, want als iedereen gaat niksen dan zijn straks alle koffieruimtes leeg.

Heeft niksen ook nadelen?

Om eerlijk te zijn: niet iedereen vindt het makkelijk. In ons Slack-kanaal klaagde laatst iemand dat stilzitten juist onrustig maakt. En soms gaat ‘niksen’ per ongeluk over in doezelen… tja, ik ben geen expert-zenmeester. Maar als je het probeert, wees niet te streng voor jezelf. Vijf minuten is zo voorbij, en je hebt in ieder geval een rustige ademhaling opgestoken.

Dus: volgende keer dat je merkt dat je vastloopt — probeer eens vijf minuten op z’n Hollands helemaal niets. misschien werkt het, misschien niet. Maar in het ergste geval heb je gewoon vijf minuten niet gewerkt… klinkt best oké.

In het kort — probeer het gewoon

Of je nu bouwvakker bent in Almere, of thuiswerkt in een Amsterdams appartement, een kleine pauze zonder afleiding kan verrassend veel doen voor je brein. Vijf minuten niksen betekent niet lui zijn — het is slim lui zijn. Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen. Doen jullie al aan pauzes zonder doel, of lijkt het tijdverspilling? Laat het weten in de reacties — ik heb nog steeds geen idee of ik er nu een meester in word of gewoon geluk heb…