We leven in tijden dat de universiteitsbibliotheek vol staat met verlaten boekenrekken, terwijl iedereen met draadloze oortjes rondloopt. Drie maanden geleden nog hoorde ik een docent klagen in de kantine: “Niemand leest de verplichte literatuur.” Geloofde ik niet meteen, tot ik zelf rondvraag deed — bijna elke student die ik sprak zei: “Ik luister nu gewoon podcasts.” Wat is hier aan de hand?

Een brein vol prikkels, geen tijd voor saaie stof

Vroeger — ja, toen we nog boeken lazen in de trein van Haarlem naar Amsterdam — draaide studeren haast vanzelfsprekend om dikke handboeken en gele markeerstiften. Maar zeg eerlijk: wie heeft er nou drie uur non-stop focus anno 2024? Mijn buurjongen (studeert in Leiden) vertelde dat hij met zijn studieboeken sneller in slaap valt dan bij regen tegen het raam. Podcasts daarentegen zijn altijd binnen handbereik: op de fiets, tijdens het koken, ’s nachts voor het slapen gaan.

Pocket-universiteit in je broekzak

• Multitasken – Je leert iets terwijl je de was vouwt of boodschappen doet. Tijdwinst, of zoals een vriendin op de VU zegt: “Je pakt wat je pakken kan.”
• Eenvoudige uitleg – Veel podcastmakers leggen lastige theorie uit in ‘gewoon Nederlands’, met een beetje humor erbij.
• Sociale buzz – In bijna elke groepsapp duikt wekelijks weer een nieuwe podcast-oproep op: “Heb je deze al gehoord?”

Ik betrap mezelf er ook op: bij tentamenstress zoek ik geen samenvatting meer, maar een aflevering van De Universiteit van Nederland of Maarten van Rossem. Gek dat ik die stemmen soms vertrouwender vind dan auteurs uit dikke handboeken…

Zijn boeken echt passé?

Natuurlijk — ik draai door, boeken zijn niet letterlijk verdwenen. Maar het voelt wel of ze naar de achtergrond schuiven. Vorige week nog in de bieb: een student zat voor open boek, oortjes in, scherm vol aantekeningen en… Spotify open. Automatisme, denk ik. Podcasts zijn flexibeler. Geen bladwijzers meer, je pauzeert waar je wilt.

Zijn podcasts wel zo effectief?

Ik twijfel—misschien werkt het niet voor iedereen. Zelf mis ik soms structuur: probeer maar eens een discussie van 90 minuten terug te zoeken voor die ene quote. Ook merk je dat podcasts minder diep de stof ingaan dan goed studieboek. Anderzijds hoor ik van veel studenten dat ze juist door podcasts de hoofdlijn wél onthouden. In sommige vakken zetten docenten nu zelfs eigen podcasts online, zodat je hun uitleg onderweg nogmaals kunt horen.

Podcasttips voor studenten (in Nederland getest)

• Universiteit van Nederland – Korte afleveringen, praktisch altijd raak.
• Slimmer Podcast – Voor wie naast studie ook breder wil bijleren.
• Maarten van Rossem – De Podcast – Soms dwars, altijd genuanceerd.

En ga eens snuffelen in podcasts van je eigen opleiding — die zijn er echt.

Dus… wat nu?

Mijn advies: wees niet te stellig. Mix boeken en podcasts — iedereen studeert anders, en morgen ontdekt half Nederland waarschijnlijk weer iets nieuws. Maar dat studenten massaal naar audio grijpen, is wel duidelijk. Misschien hebben ze gewoon geen zin meer om stil achter een boek te zitten. Of, zoals m’n collega laatst zei: “Ik leer beter als ik wandel.” Kan best waar zijn.

Wat werkt voor u? Boek, podcast of een rare combinatie? Vertel het hieronder — ik ben benieuwd wat er in andere steden gebeurt. Nou ja, in ieder geval weet ik waar mijn volgende tentamenvoorbereiding begint…