Even eerlijk: was je ooit op een verjaardag in Amsterdam of Utrecht en dacht je ineens, “wauw, dit gesprek is wel héél direct?” Je bent niet de enige. De Hollandse gewoonte om alles recht voor z’n raap te zeggen, zonder filter, zorgt ervoor dat veel buitenlanders zich hier eerst een beetje ongemakkelijk voelen. Maar waar komt deze drang tot ‘eerlijkheid boven alles’ eigenlijk vandaan – en is het eigenlijk wel zo praktisch in elk gesprek?
Recht voor z’n raap – typisch Nederlands?
In Nederland noemen we het graag “eerlijkheid”, maar zeg gerust directheid. Nederlanders zeggen gewoon wat ze vinden, ook als dat betekent dat je hoort dat je kapsel niet zo lekker zit vandaag of je huis ‘wel erg klein’ is voor de prijs. En nee, dat is dus niet per ongeluk — het is bijna een nationale sport. Volgens mijn oud-collega (die ruim twintig jaar in Delft woont): “Ik dacht altijd dat ik wel tegen een grapje kon, maar sommige opmerkingen zijn gewoon zó ongefilterd… Dan sta je toch even met je mond vol tanden.”
Het idee: je weet tenminste waar je aan toe bent. Maar in ons groepsappje van expats in Rotterdam komt deze ‘eerlijkheid’ telkens weer op tafel. Iemand vertelde vorige week dat haar manager letterlijk zei dat haar presentatie ‘saai’ was — geen uitleg, geen franje. Schijnbaar bedoelde hij het alleen maar praktisch. Tja, misschien ligt het aan mij, maar ik vraag me toch af of dat overal zo werkt…
Waarom zijn Nederlanders zó direct?
Er zijn allerlei verklaringen. Sommigen zeggen dat het historisch is: kleine dorpen, windmolens, iedereen kende elkaar, geen ruimte voor kleine hints. Anderen halen de Calvinistische traditie aan — gewoon duidelijk zijn, niks mooier maken dan het is. Een kennis uit Groningen zei afgelopen maand nog tegen me: “Wat heb je eraan om om de hete brij heen te draaien? Gewoon zeggen waar het op staat, ben je sneller klaar.”
In de praktijk draait het om efficiëntie, duidelijkheid én, raar maar waar, respect voor autonomie van de ander. Want als je rechtstreeks iets zegt, neem je de ander blijkbaar serieus — je denkt dat ze het aankunnen. Dat vinden Nederlanders zelf dan weer best sociaal. Maar voor een Spaanse vriendin van mij (zij noemt zichzelf introvert) werkt het eerlijk gezegd anders: “Ik dacht soms dat ze me niet mochten.”
Typische voorbeelden die buitenlanders verbazen
- “Dat lijkt me echt geen goed idee” – zonder pardon, tijdens een vergadering
- “Waarom draag je dit shirt?” – zomaar bij de koffieautomaat
- “Ik vond je eten een beetje flauw” – aan tafel bij vrienden, zonder grapje erbij
- De klassieker: “Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg”
Maar eerlijk: soms vind ik dat ook wel verfrissend. Niemand draait hier om de hete brij heen. Toch kreeg ik laatst in de supermarkt een opmerking over m’n korte broek bij 15 graden. Was dat nou nodig? Mijn moeder zou zeggen: “Heeft die man niks beters te doen?”
Hoe ga je ermee om?
Heeft u soms ook moeite met die Nederlandse directheid? U bent niet de enige. Een paar tips, waarvan ik hoop dat ze u iets helpen:
- Kijk naar de intentie. Meestal is het niet persoonlijk bedoeld.
- Neem niet alles meteen voor waar aan — soms is het gewoon een mening, geen feit.
- Probeer zelf ook eens iets directer te zijn, al voelt het raar; soms opent dat juist deuren.
- Heeft u er echt last van? Geef het rustig aan — dat wordt meestal gerespecteerd.
Gek genoeg zijn Nederlandse vrienden vaak wél gevoelig voor persoonlijke feedback, ook al delen ze die van zichzelf uit met de Franse slag. Vind ik soms krom, maar goed…
Laat u zich erdoor afschrikken?
In het begin was ik sceptisch, misschien zelfs een beetje stug. Maar na een poosje zag ik er ook het voordeel van. Minder spelletjes, minder ‘moet ik nu iets tussen de regels door lezen?’. Toch blijft het een kwestie van balans: soms even slikken, soms terugduwen. In het algemeen: je went er sneller aan dan je denkt. Of misschien went het nooit helemaal — geen idee, eigenlijk.
Heeft u er ervaring mee? Deel gerust in de reacties hieronder — altijd leuk om te horen hoe het bij anderen gaat. Of stuur dit artikel door naar iemand die zich soms blauw ergert aan directe vragen. In ieder geval: succes ermee, en onthoud — niemand bedoelt het hier écht kwaad. Ten minste… meestal niet.
