Heb je ooit geprobeerd een skateboard op te stappen terwijl je voorbij de 40 bent? Of voor het eerst Spaans te leren, terwijl je hersenen duidelijk protesteren? Volgens het cliché is leren voor jongeren, maar de praktijk – ja, ook uit mijn eigen kring – laat iets heel anders zien. Wist je dat je hersenen zelfs na je 40e nog verrassend soepel nieuwe tricks kunnen oppakken? In ons buurtcafé was dat recent hét gesprek van de avond.

Mythe vs realiteit: Zijn ‘oude’ hersenen te koppig om te leren?

Toegegeven, ik was ook zo iemand. Dacht altijd: wat je na je dertigste niet geleerd hebt, dat komt er niet meer in. Maar op een koude avond in januari leek de halve wijk ineens gitaar te willen spelen — mijn buurman first. Niemand onder de 40 in de kamer. Toch klinkt “Let it be” uit zijn kelder nu verrassend zuiver.

Neurologen van het UMC Amsterdam geven bevestiging: je brein blijft zich ontwikkelen tot op hoge leeftijd. Dat betekent nieuwe verbindingen maken, nog steeds. Het gaat misschien langzamer, maar dat is alles. De kans bestaat trouwens dat je sommige dingen zelfs sneller oppikt, juist vanwege je ervaring. Mijn moeder zei altijd: “Wat je met lef begint, lukt vaak met wat meer geduld.”

Waarom leren na je 40e nét anders werkt

Tijdens een cursus Italiaans in Rotterdam viel het me op: mensen boven de 40 stelden altijd de meest praktische vragen. Niet ‘hoe heet de hond’, maar ‘hoe leg ik in het Italiaans uit, dat de trein alweer vertraging heeft?’. Ervaring vormt filter — je hersenen verwerken nieuwe info bewuster, dieper. Je bent misschien minder snel, maar blijkbaar wel slimmer in aanpak.

• Geduld & relativering: na je veertigste maak je je veel minder druk om fouten — iedereen lacht, niemand onthoudt het.
• Sociale motivatie: lessen, sport, workshops — het draait vaker om contact dan om competitie.
• Bewuste keuzes: Je leert wat je écht leuk of nuttig vindt. Dat voorkomt keuzestress (meestal…)

Onlangs in ons familiediner — bij Van der Valk uiteraard — vertelde mijn oom trots dat hij pas op z’n 57e is begonnen met aquarelleren. Nu hangt zijn eerste schilderij zelfs in het gemeentehuis van Almere. Wel per ongeluk omgekeerd, maar toch.

Wat verandert er mentaal & fysiek?

Leren na je 40e brengt onverwachte bonuspunten. Recent las ik in een nieuwsbrief van NRC dat mensen die nieuwe dingen proberen op latere leeftijd minder risico lopen op mentale achteruitgang.

En een ander voordeel: als je weer klimmen, programmeren of koken leert, maak je dopamine en serotonine aan — ja, de ‘gelukkige stofjes’. Zelf kreeg ik met elke gespeelde pianonoot (begin januari begonnen, nog geen Bach) een mini-boost. Gelukkig maar.

Praktische tips: zo maak je leren écht leuk na je veertigste

• Kies iets waar je lol in hebt – klinkt open deur, maar zie het om je heen terug: geef nooit op puur omdat ‘het moet’.
• Vaste momenten – Mijn collega bijvoorbeeld volgt elke dinsdagochtend Franse les via Zoom, zelfs als Ajax de avond ervoor de beker won (of verloor…)
• Zoek een maatje – Samen fietsen of Spaans leren werkt simpelweg leuker. Vraag vrienden, appgroepen, buurtinitiatieven.
• Beperk de druk – Je doet dit niet voor dat diploma. Fouten maken is half de fun, zegt mijn buurvrouw van 52 die nu blockfluit speelt. Behalve als haar ramen openstaan — excuses alvast.

Twijfel? Probeer het toch eens

Misschien denk je: ‘Iedereen kijkt raar als ik nu ineens ga schilderen, toch?’ Nou—dat valt reuze mee. In onze straat in Haarlem schilderen en drummen mensen van elk bouwjaar, inclusief iemand van 80. Het draait niet om perfectie, wel om plezier en (wie weet) frisse connecties.

Korotm gezegd: je verliest niets, je wint altijd íets — al is het nieuwe vrienden of een goed verhaal bij de koffieautomaat. En misschien vergis ik me, maar zo voelt het nu eenmaal.

Zelf iets nieuws opgepakt na je veertigste? Deel je ervaring hieronder! Volgende week duik ik in leren fietsen zonder handen op je 50e. nou ja, als ik het aandurf…