Stel je voor: je ontsmet je handen braaf na iedere deurklink, winkel of ov-rit — en tóch word je steeds vaker verkouden. Klinkt herkenbaar? Je bent niet de enige. Een studie van afgelopen winter, waar m’n collega Joris nog over klaagde (“Sinds corona ben ik constant bezig met die fles desinfect”), laat iets opmerkelijks zien. Waarom zijn we juist vatbaarder geworden voor allerlei kwaaltjes nu we zo netjes zijn? Het heeft minder met ‘pech’ te maken dan je denkt.
Hoe te veel schoonmaken juist tegen je werkt
In Nederland zijn we dol op properheid — vooral de afgelopen paar jaar. Kleine flacons in de tas, blauwe doekjes op kantoor, overal bacteriënjagers. Maar wist je dat je met ‘overdesinfectie’ het natuurlijke ecosysteem van je huid en je huis uit balans brengt? Ja, serieus. want microbiologen van de Radboud Universiteit kwamen hier laatst achter tijdens een routineonderzoek — ze zagen dat té hygiënische mensen vaker griep of allergieën kregen.
Kijk, ons lichaam is al eeuwen gewend aan een dagelijkse portie microben. Die piepkleine beestjes — sommige héél nuttig — houden je immuunsysteem scherp. Ga je die voortdurend te lijf met alcohol en Dettol, dan verdwijnen niet alleen de ‘slechte’, maar óók de ‘goede’ bacteriën. Een beetje als het omploegen van een weiland: alles weg, niks groeit meer. Op termijn zorgt dat juist voor meer infecties, niet minder.
Het teveel-aan-desinfecteren-syndroom: feiten en cijfers
- Ongeveer 1 op de 3 Amsterdammers gebruikt nog steeds desinfect na elke ov-rit (bron: GGD, voorjaar 2024)
- Allergieën en huidproblemen, zoals eczeem, stegen met ruim 20% sinds 2021 in Noord-Holland
- Kinderen die in een ‘overmatig schoon’ huis wonen, hebben dubbel zo vaak last van astma (vaak besproken in de oudergroep van onze basisschool)
Zelf dacht ik lang dat elke bacterie slecht is. Tot ik, na weken aan de handgels, ineens op doktersadvies moest stoppen — m’n huid was écht kapot. sinds die tijd geloof ik: soms is een beetje vuil gewoon beter. Hoewel, misschien werkt dat niet voor iedereen…
Hoe vind je balans tussen hygiëne en gezondheid?
Goed, je hoeft natuurlijk niet je handen expres vies te maken. Maar drie dingen werken voor de meeste mensen:
- Binnen blijven met het zware geschut. Gebruik desinfect alleen als het echt moet (denk: na wc-gebruik in het stadion, ziekenbezoek of een flinke snotoorlog van je peuter). In huis? Gewoon wassen met zeep is ruim voldoende.
- Laat je huis ademen. Open dagelijks een raam en vermijd constant sprayen van reinigers met alcohol of bleekmiddel. Mijn moeder roept al jaren: “Frisse lucht is de beste schoonmaker”. Ze heeft niet altijd gelijk, maar deze keer dus wel.
- Denk aan de ‘goede’ bacteriën. Wandelen in het bos, tuinieren bij de volkstuinvereniging – het zijn niet alleen relaxte hobby’s, ze vullen je bacterieflora ook weer beetje bij beetje aan.
En, misschien de belangrijkste: als je iets niet zeker weet, check het bij je huisarts. Want er zijn uitzonderingen: werken in de zorg of omgaan met kwetsbare mensen vraagt wél om strengere hygiëneregels. In mijn ervaring vindt bijna niemand het fijn om overdreven te doen — maar soms weet je gewoon niet waar het omslagpunt zit…
Dus — tijd voor meer viezigheid?
Als je drie keer per dag je handen insmeert, zou ik zeggen: schrap het eens een tijdje. Misschien voel je je niet meteen beter — misschien wel. Want eerlijk, zelfs de experts zijn het niet altijd eens. In ons groepsappje ging het hier vorige week over los: “Mijn buurvrouw desinfecteert alles, maar haar kinderen zijn vaker ziek dan bij mij”, schreef iemand. Tsja, in het echt liggen de antwoorden zelden perfect klaar.
Kortom, een beetje minder poetsen kan op termijn meer opleveren dan je denkt. Of je risico’s wil nemen, is natuurlijk aan jou. Vertel vooral in de reacties: hoe vaak desinfecteer jij, echt eerlijk? Misschien kunnen we samen een beetje leren waar de balans ligt. In ieder geval — je handen kunnen wel wat rust gebruiken.
