Even eerlijk: wanneer heb je voor het laatst écht geluisterd naar iemand, zonder met je gedachten in de Appie-wachtrij te verdwalen? Volgens een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (daar weet je ’t weer…) onthouden mensen maar zo’n 25% van wat er tegen ze gezegd wordt. Best schokkend, toch? Maar er is goed nieuws — met één simpele luistertechniek kun je ervoor zorgen dat mensen je zoeken op verjaardagen (niet alleen voor je bitterballen).
Wat bedoelen we eigenlijk met écht luisteren?
Het klinkt simpel: luisteren. Maar de meeste gesprekken zijn een soort tenniswedstrijd van meningen en tips. Je buurvrouw vertelt over haar kat — jij denkt aan je eigen hond. Collega moppert over de NS — jij pakt je fietsanekdote. En zo gaat het door.
Echte aandacht betekent niet alleen horen wat iemand zegt, maar ook voelen wat er níet gezegd wordt. In het Engels hebben ze daar zo’n mooi woord voor: active listening. Maar laten we het gewoon hebben over — grijp je stoel — samenvattend luisteren. Ja, dat klinkt saai, maar wacht even.
Samenvattend luisteren: de vergeten superkracht
Samenvattend luisteren is precies wat het woord zegt. Je vat samen wat de ander net vertelde, in je eigen woorden. Klinkt suf, maar volgens mij is dit dé manier om te laten merken dat je er echt bent — fysiek én mentaal.
- De ander voelt zich gehoord (en dat is zo zeldzaam dat mensen je onthouden)
- Jij snapt eindelijk wat er speelt (handig bij vage burenproblemen of je schoonouders…)
- Misverstanden halveren — mijn collega zat ooit drie weken boos op mij door één slechte lunch
Zo werkt het — zonder dat het geforceerd klinkt
Stel de ander vertelt dat haar werk stressvol is door eindeloze Zoom-calls. In plaats van meteen te beginnen over jouw Zoom-misser van gisteren, kun je zeggen:
“Als ik het goed begrijp, voel je je dus leeg door al die online meetings?”
Misschien een beetje hakkelend in het begin, maar je went eraan. Soms probeer ik het zelfs bij de bakker als het rustig is — werkt verrassend goed (“Dus je zegt dat het volkoren vandaag steviger is dan gisteren?”).
Waarom werkt dit zo goed in Nederland?
We zijn direct — soms bijna bot — en dol op meningen geven. Maar écht luisteren is zeldzaam, misschien zelfs een beetje ongemakkelijk voor veel Nederlanders. Mijn moeder zegt altijd: “Niet lullen, maar poetsen.” Maar eerlijk is eerlijk, soms is luisteren het echte poetsen.
Op het werk verandert alles als je deze techniek gebruikt. Ik merkte het voor het eerst tijdens een teamoverleg bij een startup in Utrecht, maanden geleden. Ineens zaten mensen niet meer op hun telefoon te tikken tijdens mijn presentatie, maar keken ze op (en eentje knikte zelfs — ik zweer het je).
Welke valkuilen zijn er?
- Niet papegaaien. Woordelijk herhalen voelt raar (“Jij vindt Zoom stom.” — tja…)
- Niet overdrijven. Anderhalve samenvatting per gesprek is al genoeg — geloof me, ik heb het geprobeerd
- Luisteren is geen therapie. Je hoeft geen oplossingen aan te dragen — gewoon écht teruggeven wat de ander zegt is vaak al meer dan zij gewend zijn
En ja, het werkt niet bij iedereen. Mijn buurman bijvoorbeeld komt liever meteen ter zake (“Bakkie doen? Oké. Gaatje in de muur? Doe ik even.”). Maar in de meeste gesprekken merk je vanzelf dat mensen opener worden.
Eenvoudig toepassen in je eigen leven
- Laat de ander uitpraten, ook al jeukt het om te onderbreken
- Vat kort samen wat je hoorde (“Dus jouw manager is altijd laat met mail?”)
- Vraag eventueel: “Klopt dat zo?” — en zwijg dan even
Nieuw in je relatie, werk of zelfs op straat. Begin klein — bijvoorbeeld bij je favoriete barista als die zich weer eens over de bonen uitleeft. Waarschijnlijk merk je snel verschil. Of misschien niet allemaal tegelijk, want ja, mensen blijven mensen.
In ons team op kantoor is het inmiddels sport om elkaar zo goed mogelijk samen te vatten zonder dat het nep klinkt. Soms lach ik me rot om de pogingen van mijn collega’s (“Dus je zegt dat… uh… de printer je leven verpest?”).
Kortom, samenvattend luisteren is niet magisch — maar in een land waar iedereen zijn zegje wil doen is het bijna revolutionair. Probeer het een week en kijk wat er gebeurt, misschien zit je volgende netwerkborrel ineens vol met nieuwe fans, of gewoon met wat meer stilte. In ieder geval ga je anders luisteren — naar anderen én naar jezelf. Nou, u begrijpt het wel… of niet.
