Overlijden van een gerenommeerde dramatisch kunstenaar

De Britse toneelschrijver Tom Stoppard, bekend om zijn speelse en diepgaande werken die vaak filosofisch of wetenschappelijk van aard zijn, is op 88-jarige leeftijd overleden. Zijn overlijden werd bevestigd in een verklaring van United Agents op zaterdag. Volgens hen overleed hij “vreedzaam” thuis in Dorset, in het zuiden van Engeland, omringd door familieleden.

In diezelfde verklaring werd benadrukt dat hij herinnerd zal worden om zijn werk, dat gekenmerkt wordt door briljantie en menselijkheid. Daarnaast werd zijn scherpe humor, zijn non-conformistische houding, vrijgevigheid en diepgaande liefde voor de Engelse taal geëerd. Zij noemden het een eer geweest om met hem samen te werken en hem te kennen.

Bijdrage aan de theaterwereld en literaire innovatie

Stoppard was een van de meest invloedrijke en succesvolle dramatische stemmen van de 20e eeuw als het gaat om humoristische uitvindingen en linguïstische vuurwerkjes. Vanaf zijn debuut met Rosencrantz en Guildenstern Are Dead in 1966 tot en met Arcadia in 1993 en Leopoldstadt in 2020, wist hij het publiek te boeien met een unieke combinatie van intellect en entertainment.

Zijn stijl viel op door de mix van filosofische en wetenschappelijke thema’s, die op een altijd humoristische manier werden gepresenteerd. Deze stijl leidde tot de term “Stoppardiaans”, die verwijst naar het gebruik van taalspelletjes terwijl men diepere concepten verkent.

“Ik wil laten zien dat ik serieuse punten kan maken terwijl ik twee uur lang een custardtaart over het toneel gooi,” zei Stoppard, die in Tsjechië geboren was, in een interview uit de jaren 70.

Volgens hem was theater vooral een recreatieve vorm, maar niet zomaar een speelplaats voor kinderen. Het mocht ook dienen als een manier voor het publiek om de geest te prikkelen.

Vroege jaren en achtergrond

Stoppard werd geboren als Tomas Straussler op 3 juli 1937 in wat toen Tsjechoslowakije was. Zijn ouders waren Eugen Straussler, arts, en Marta (of Martha) Beckova, die als verpleegster had getraind. Zijn joodse familie sloeg op de vlucht voor de nazi’s en emigreerde naar Singapore toen hij nog een baby was.

Omdat Singapore gevaarlijk werd, vluchtten hij en zijn moeder samen met zijn oudere broer Peter naar India. Zijn vader bleef achter en overleed tijdens de vlucht, nadat Singapore door de Japanners was ingenomen. In India trouwde Marta Straussler met de Britse legerofficier Kenneth Stoppard, waarna de familie naar Engeland verhuisde.

Hij volgde onderwijs aan een kostschool in Pocklington, Yorkshire, voordat hij op zeventienjarige leeftijd besloot niet naar de universiteit te gaan. In plaats daarvan begon hij als verslaggever op een lokaal krantenkantoor in Bristol, West-Engeland. Hoewel het verslaggeverschap zwaar was, ontwikkelde hij een passie voor theater en cinema, waardoor zijn interesse in drama groeide.

Doorbraak en onderscheidingen

Zijn doorbraak kwam met de ongeoplegde succes van Rosencrantz en Guildenstern Are Dead tijdens het Edinburgh Festival Fringe. Deze tragikomische voorstelling, gebaseerd op twee kleine figuren uit Shakespeare’s Hamlet, werd al snel doorgezet naar Londen’s West End en won later een Tony Award voor beste stuk in de Verenigde Staten.

Een veelgestelde vraag onder het publiek was vaak: “Waar gaat het over?” Volgens geruchten zou Stoppard ooit hebben geantwoord op Broadway: “Het gaat me zo rijk maken.” Hoewel hij later betwijfelde of hij daadwerkelijk het woord “zo” had uitgesproken, was het duidelijk dat zijn werk hem financieel stabieler maakte.

Stoppard ontving door de jaren heen meerdere prestigieuze awards op beide continenten. In 1997 werd hij geridderd en in 2014 erkende de London Evening Standard Theatre Awards hem als “de grootste levende toneelschrijver”.

Engagement in film en bredere culturele invloed

Voor de niet-theatertijgers is hij wellicht vooral bekend door zijn werk in de filmwereld, waaronder grote franchisefilms zoals Indiana Jones en Star Wars. In 1999 won hij een Academy Award voor zijn scenario van Shakespeare in Love, dat dat jaar zeven Oscars won.

Regisseur Mike Nichols, bekend van film en theater, beschreef hem als iemand die “helemaal geen vijanden of haatgevoelens heeft.” Volgens Nichols is Stoppard erg humoristisch zonder iemand belachelijk te maken, iets wat volgens hem zelden gebeurt.