Voorbereiding op het bevriezen van Russische activa
De Europese Unie is van plan om vermoedelijk voor onbepaalde tijd honderden miljarden euro’s aan Russische fondsen die in Europa worden aangehouden, te bevriezen. Deze maatregel maakt deel uit van een strategie om de bevroren gelden te gebruiken ter under writing van een lening voor Oekraïne. De lidstaten van de EU zouden de plannen op vrijdag goedkeuren om 210 miljard euro aan Russische soevereine activa te immobiliseren, zolang dat nodig is, via een gekwalificeerde meerderheid. In plaats van elke zes maanden opnieuw te stemmen over de verlenging van het bevriezingsbeleid, zou deze regeling permanent zijn totdat de dreiging voor de economische belangen van de EU afneemt.
Een breder politieke en economische context
Het voorstel omvat het behoud van de blokkering totdat de EU-leiders tijdens een topbespreking de details van een plan kunnen uitwerken om miljarden euro’s aan bevroren activa van de Russische centrale bank in te zetten voor een grote lening. Deze lening zou Oekraïne ondersteunen in het voldoen aan zowel haar financiële als haar militaire behoeften. Het blokkeren van de 210 miljard euro aan Russische activa in Europa gebeurt als gevolg van sancties van de EU tegen Moskou vanwege haar oorlogshandelingen in Oekraïne, voornamelijk op effectenbeurs Euroclear in België. De meeste van deze activa worden in Euroclear beheerd, een Belgische clearingorganisatie.
Risico’s en mogelijke complicaties
De beslissing, die van kracht zou blijven totdat de directe dreiging voor de EU-voordelen afneemt, vervangt de huidige regeling waarbij de sancties elke zes maanden unaniem hernieuwd moeten worden. Deze situatie roept zorgen op, vooral dat landen als Hongarije en Slowakije, die nauwere banden met Moskou onderhouden en tegen verdere steun aan Oekraïne zijn, mogelijk zullen stemmen tegen een voortzetting van de sancties en zo het risico bestaan dat de EU terug moet grijpen tot de fondsen die terug naar Rusland gaan.
De reactie van Hongarije en België
De Hongaarse premier Viktor Orbán, een van de meest uitgesproken bondgenoten van de Kremlin in Europa, heeft zich fel tegen de geplande maatregel gekeerd. Hij beschuldigde de Europese Commissie ervan “systematisch het Europese recht te schenden” en stelde dat de “rechtsstaat in de EU ten einde komt” doordat leiders zich boven de regels plaatsen. Orbán beweert dat deze maatregel de voortzetting van de oorlog in Oekraïne mogelijk maakt, een oorlog die volgens hem niet gewonnen kan worden.
Ook België, waar Euroclear gevestigd is, heeft haar bezwaar geuit tegen het plan voor een “reparatielening”, omdat deze volgens hen gepaard gaat met aanzienlijke economische, financiële en juridische risico’s. Ondertussen stelde de Russische centrale bank op vrijdag dat zij een rechtszaak had aangespannen in Moskou tegen Euroclear wegens schade die volgens hen is veroorzaakt door het verlies van Russische controle over de bevroren miljarden.
In een afzonderlijke verklaring beschreef de centrale bank de EU-plannen om Russische activa te gebruiken ter steun aan Oekraïne als “illegaal, in strijd met het internationaal recht”, en in strijd met “de principes van soevereine immuniteit van activa”.
De voortzetting van het conflict en militaire ontwikkelingen
Terwijl de juridische strijd over de bevroren fondsen toeneemt, continueert het conflict op het slagveld. Oekraïense troepen meldden dat ze delen van de frontstad Kupiansk in de regio Kharkiv, in het noordoosten, terugveroverden en Russische troepen omsingelden. De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy bracht een bezoek aan het gebied en prees de inzet van de troepen. Hij stelde dat de resultaten op de frontlijn de diplomatieke positie van Kyiv versterken, terwijl Washington aandringt op grote territoriale concessies om de oorlog, die bijna vier jaar duurt, te beëindigen.
De Oekraïense regimenten meldden dat ze verschillende wijken in Kupiansk hadden bevrijd en dat Russische bevoorradingsroutes werden afgesloten, met enkele honderden Russische soldaten omsingeld. Ook meldden Oekraïense strijdkrachten dat ze de controle hadden herwonnen over de dorpen Kindrashivka en Radkivka in de regio Kharkiv.
Strikes op Russische schepen in de Caspische Zee
Te midden van het voortgaande conflict beweert Oekraïne dat haar speciale eenheden twee Russische schepen in de Caspische Zee hebben getroffen. Deze operaties, uitgevoerd in samenwerking met een lokale weerstandsgroep, werden op vrijdag bekendgemaakt via Telegram. Volgens de verklaring werden de schepen Composer Rakhmaninoff en Askar-Sarydzha beschadigd voor de kust van de Russische republiek Kalmykië. Beide schepen waren door de Verenigde Staten gesanctioneerd vanwege het vervoer van militaire ladingen tussen Iran en Rusland. De Oekraïense verklaring benadrukte dat de operatie met hulp van een groep genaamd “Black Spark” plaatsvond, die gedetailleerde informatie over de bevoorrading en scheepsbewegingen had verstrekt. Details over de aard en de schade van de aanval werden niet vrijgegeven.
Deze claim volgde op een dag nadat een Oekraïense functionaris meldde dat drones van Oekraïne voor het eerst een Russisch olieplatform in de Caspische Zee hadden aangevallen.
