Wist je dat bijna de helft van de studenten in Nederland nog steeds zweert bij markeerstiften en samenvattingen, terwijl wetenschappers zich al jaren achter de oren krabben? Opvallend veel mensen denken dat je slimmer leert met populaire studietechnieken — maar misschien geloven we wel in een fata morgana uit de studiewereld. Aan het begin van dit studiejaar (en ja, ik spreek uit ervaring) heb ik geprobeerd een oude studietactiek nog een kans te geven. Het resultaat? Tja… laten we zeggen dat mijn cijfers niet blij verrast waren.

De klassieker: tekst markeren en herlezen

We doen het allemaal: markeren met die fluoriscerende stift, stukjes tekst inscannen, samenvattingen maken tot je handen tintelen. In de trein, vlak voor het tentamen, nog even snel door je aantekeningen bladeren — bij mij op de universiteit is dat bijna een religie. Maar werkt het eigenlijk?

• Onderzoek van de Universiteit Utrecht liet zien: markeren en herlezen leveren weinig op voor je lange termijngeheugen.
• Volgens mijn collega van de boekwinkel is het jaarlijkse markeerstiftenrek altijd als eerste leeg. Toch zakten haar kennissen vaker voor tentamens dan je zou verwachten.

Misschien zijn samenvattingen vooral goed voor je handschrift. De echte kennis blijft ergens in de pen hangen, lijkt het. Ik heb het zelf vorige maand geprobeerd (na al die jaren digitaal leren, toch weer eens ouderwets “pen op papier”). Week later wist ik nog amper wat de kernpunten waren. Herkenbaar?

Wat werkt dan wél voor je hersens?

Volgens wetenschappers — en mijn buurjongen die rechten studeert in Nijmegen — draait het eigenlijk maar om één ding: actief ophalen van informatie. Klinkt saai, maar het bewijs stapelt zich op. In plaats van één lang blok samenvatten, werkt het veel beter als je jezelf bijvoorbeeld oefenvragen stelt. Of als je uitleg geeft aan iemand anders (in mijn geval: mijn ongeduldige kat).

• Spaced repetition is een term die steeds vaker opduikt. In het kort: je spreidt het leren in korte blokken, met telkens pauze ertussen.
• Flashcards werken verrassend goed, zegt mijn vriendin — zij haalt haar tentamens tegenwoordig altijd de eerste keer.
• Test jezelf. Geen idee waarom, maar als je fouten maakt in de oefenfase, ben je het juiste antwoord twee weken later ineens wél kwijt… of niet? Misschien heb ik gewoon pech.

Slecht nieuws voor liefhebbers van knalroze markeerstiften

Heel eerlijk: misschien is markeren zo populair omdat het gewoon lekker makkelijk voelt. Je hebt het idee dat je bezig bent, terwijl je stiekem niet veel risico loopt. Ook in het groepje van mijn oude studievrienden (de “markeermaffia”, zoals wij dat grappend noemden) zie ik het nog steeds: na een avond knallen met tekststiften, toch weer een magere voldoende.

Laatst in ons werk-chatje vertelde iemand dat haar dochter “heel goed kan leren” dankzij haar kleurrijke samenvattingen. Helaas bleek na het rapport: vooral de stiften deden hun werk goed — haar geheugen wat minder.

Dus, hoe nu verder?

Tijd om het oude los te laten, misschien. Experimenteer met leren in kleine stukjes, stel jezelf vragen, of leg de stof uit aan iemand in de bus. En als u een markeerstift niet kunt laten liggen bij de HEMA — gebruik ‘m om boodschappenlijstjes op te fleuren.

In het kort: minder weten kan soms juist komen door méér te markeren. Of misschien heb ik gewoon te veel slechte samenvattingen gelezen. Wat werkt voor u? Deel uw ervaringen hieronder — ik hoor graag of we samen eindelijk slimmer gaan leren. Of dat toch de kat straks weer alles beter begrijpt…