De Algerijnse wetgeving heeft unaniem aangenomen dat de koloniale overheersing door Frankrijk een misdaad was. Het doel van deze wet is om verantwoording en herstelbetalingen te eisen voor het koloniale verleden.

De Algerijnse parlementaire Kamer heeft woensdag ingestemd met de wet, waarbij parlementariërs gekleed in sjaals in de nationale kleuren de vergadering binnenstapten en “Leve Algerije” riepen tijdens de stemming. De wet criminaliseert expliciet de koloniale periode van Frankrijk in Algerije en brengt de geschiedenis van geweld en onderdrukking onder de aandacht.

De inhoud van de wet en nationale symboliek

De wet bepaalt dat Frankrijk “juridische verantwoordelijkheid draagt voor haar koloniale verleden in Algerije en de tragedies die daardoor zijn ontstaan”. Hiermee wordt de historische aansprakelijkheid centraal gesteld in het juridische kader van de staat. Naast het toekennen van deze verantwoordelijkheid roept de wet ook om een officiële verontschuldiging en herstelbetalingen van Parijs, ter correctie van pogingen om de kwestie te negeren.

Volgens de tekst catalogiseert de wet de misdaden van de Franse koloniale overheersing, waaronder nucleaire tests, buitengerechtelijke executies, fysieke en psychologische martelingen, en systematische plundering van hulpbronnen. Verder wordt benadrukt dat volledige en eerlijke compensatie voor de materiële en morele schade veroorzaakt door de Franse kolonisatie een onlosmakelijk recht van de Algerijnse staat en haar bevolking is.

Het historische geweld en Franse reactie

De Franse overheersing van Algerije duurde van 1830 tot 1962. Tijdens deze periode was het systeem gekenmerkt door martelingen, verdwijningen, massacres, economische uitbuiting, massale moorden, deportaties en marginalisering van de inheemse moslimbevolking. De onafhankelijkheidsoorlog tussen 1954 en 1962 heeft diepe wonden achtergelaten; Algerije schat het dodental op 1,5 miljoen.

President Emmanuel Macron beschreef de kolonisatie eerder als “een misdaad tegen de menselijkheid”, maar heeft tot nu toe geweigerd een officiële verontschuldiging uit te spreken. In 2023 herhaalde hij die positie, met de uitspraak: “Het is niet aan mij om vergiffenis te vragen.” Recentelijk weigerde een woordvoerder van het Franse ministerie voor Europa en Buitenlandse Zaken, Pascal Confavreux, commentaar te geven op de parlementaire stemming, omdat hij niet wilde ingaan op “politieke debatten in buitenlandse landen”.

De betekenis en politieke impact

Hosni Kitouni, een historicus gespecialiseerd in koloniale geschiedenis aan de Universiteit van Exeter, benadrukt dat de wet geen bindende werking heeft op Frankrijk, maar dat de politieke en symbolische waarde ervan groot zijn. Hij stelt dat de wet een breuk markeert in de relatie met Frankrijk wat betreft het geheugen van de koloniale periode.

De stemming vond plaats te midden van een diplomatieke crisis tussen Algerije en Frankrijk. Hoewel de betrekkingen vooral gebaseerd blijven op migratie, rijzen de spanningen sinds Parijs in juli 2024 het autonomieplan van Marokko voor de Westelijke Sahara erkende. Deze regio heeft sinds de annexatie door Marokko na de terugtrekking van Spanje in 1975 te maken met gewapende rebellen.

De actuele spanningen en internationale factoren

• Algerije steunt het recht op zelfbeschikking van de Sahrawi en de Polisario Front, dat afwijst dat Marokko autonomie krijgt over de regio.
• In april escaleerden de spanningen toen een Algerijnse diplomaat samen met twee Algerijnse nationalen in Parijs werd gearresteerd. Dit gebeurde kort nadat Macron en de Algerijnse president Abdelmadjid Tebboune hun wil tot hervatting van het dialoog hadden uitgesproken.