Weet je dat gevoel — iemand komt te dichtbij in de tram, spreekt je op straat aan, of stuurt je iets ongemakkelijks op sociale media? Volgens cijfers van het CBS heeft meer dan 40% van de Nederlanders weleens last van ongewenste aandacht in het openbaar. En nee, het went nooit echt. Maar er bestaat een praktische, soms bijna geniale aanpak waar ik zelf maanden terug toevallig achter kwam. Verrassend simpel, maar het werkte bij mij — en nee, er komt geen pepperspray aan te pas.

Wat je meestal doet (en waarom het vaak niet helpt)

De klassieker: negeren en hopen dat het snel overwaait. In onze groepsapp praten we er vaak over. “Je doet je oordoppen in en kijkt naar buiten, klaar” — zegt mijn collega altijd. Toch blijft het ongemakkelijke gevoel vaak hangen. Sommigen proberen vriendelijk te glimlachen of een boze blik te werpen, maar het stopt zelden het gedrag van de lastpak. Misschien ligt het aan die typisch Nederlandse ‘we doen maar gewoon, dan doen we al gek genoeg’-houding.

De simpele truc die (opvallend genoeg) wérkt

Goed, hier komt het. De volgende keer dat iemand over je grens gaat — bijvoorbeeld door te dicht bij je te staan in de trein, of een te persoonlijke vraag te stellen — probeer dan eens het volgende:

• Kijk de persoon heel bewust recht aan (zonder boos te worden)
• Zeg kort, rustig en duidelijk: “Dit wil ik niet” of “Ik voel me hier niet prettig bij”
• Zet er desnoods een snelle stap bij achteruit of opzij — beweging maakt je grens fysiek zichtbaar

Wat er gebeurt? Meestal doet (bijna) niemand iets terug. Mensen schrikken van het feit dat je het ongemak benoemt — zelfs mondige types weten niet goed wat ze moeten zeggen. Serieus, bij mij in de Jumbo supermarkt was het binnen twee seconden duidelijk. De man die steeds net iets te dicht bij mijn boodschappenmand kwam, keek me verbaasd aan en maakte prompt ruimte. Misschien had ik gewoon geluk, maar mijn buurvrouw zweert erbij sinds ze het probeerde op Utrecht Centraal.

Waarom deze aanpak zo effectief is (volgens hulpverleners én je moeder)

Volgens medewerkers van Slachtofferhulp Nederland werkt deze directe houding omdat je de situatie benoemt — zonder agressie — maar wel duidelijk bent. Het dwingt de ander te reflecteren op zijn gedrag. Mijn moeder zegt altijd: “Niemand weet wat je denkt als je niks zegt.” En, eerlijk: het is even spannend, zeker de eerste keer, maar daarna voelt het verrassend bevrijdend.

Extra tips voor de echte praktijk

• Benoem specifiek wat je niet wilt: “Ik wil graag wat meer ruimte,” werkt beter dan alleen “Stop.”
• Kies je toon. Rustig én vastberaden werkt meestal beter dan boos of schreeuwerig — hoewel ik niemand veroordeel voor een ferme “Nee!” op z’n tijd.
• Lukt het niet? Vraag hulp: “Mag ik even bij je staan?” tegen een onbekende werkt opvallend vaak, heb ik gemerkt (al blijft dat ongemakkelijk…)
• Social media lastigvallen? Heel kort blokkeren/rapporteren — geen discussie aangaan, dat scheelt je stress.

Overigens: ik besef heel goed dat niet elke situatie met een simpel zinnetje opgelost is. Soms moet je gewoon maken dat je wegkomt of anderen inschakelen. Maar in de alledaagse praktijk red je het opvallend vaak wél met deze truc. Althans, bij mij werkte het de laatste tijd best vaak — hoewel ik natuurlijk niet insinueer dat dit heilig is…

Tot slot: maak het jezelf niet te moeilijk

Als je straks weer in de trein zit, of voor het stoplicht moet wachten naast iemand die nét iets te veel aandacht geeft — probeer het eens. Houd je zinnen simpel, trek letterlijk en figuurlijk een grens, en kijk wat er gebeurt. Je hoeft écht niet alles te pikken, zelfs niet als men zegt ‘Ach joh, zo erg is het toch niet?’ In ieder geval, deel gerust je ervaringen hieronder. Misschien heb jij nog een slimmere aanpak — of is het voor jou nog altijd een zoektocht. In ieder geval: je bent niet de enige.