Je kent het vast wel: het is half tien ’s avonds, jouw laptop gloeit nog van de colleges, en je herhaalt de samenvatting voor die moeilijke tentamen. Klinkt productief, toch? Alleen—mijn collega, die neuropsycholoog is, beweert het tegenovergestelde. En eerlijk? De wetenschap staat aan haar kant. Tijd om deze gewoonte kritisch onder de loep te nemen.

Waarom studeren in de avond écht niet werkt

Mij viel het op, drie maanden geleden al: na avondstudie bleef er zo weinig hangen. Eerst dacht ik, ligt aan de koffie, of aan dat eeuwige WhatsApp-geping. Maar recentelijk las ik een artikel van de Universiteit Utrecht: nachtelijke brainsessies zijn funest voor het geheugen.

Het zit zo: je brein verwerkt nieuwe informatie tijdens je slaap. Leer je vlak voor het slapengaan? Dan stapel je jouw hersenen vol — zonder de gelegenheid om alles goed op te slaan. De zogenaamde ‘sleep-dependent memory consolidation’ waar Amerikaanse wetenschappers het over hebben, werkt juist het beste als je net even niet gestudeerd hebt vlak voor je hoofd je kussen raakt.

Wat gebeurt er met je geheugen?

Samengevat: avondstudie verhoogt de kans op kwartjes die niet vallen. Volgens een onderzoek uit Groningen scoren nachtbrakers significant slechter bij het lange-termijn onthouden van feiten. Precies wat mijn buurvrouw laatst ook zei toen haar zoon weer een zes haalde na een nacht blokken (“ik zei nog: doe het ’s middags, jongen!”).

• Je opslag in het lange termijn geheugen daalt
• Je concentratie is ’s avonds na 20:00 sowieso lager
• Bij slecht slapen wordt het risico op vergeetachtigheid tot 40% groter (bron: Radboud UMC)

Tips om slimmer te studeren (en dus ook meer te onthouden)

– Probeer grote blokken leren rond 15:00 tot 17:00 te plannen — mijn docent zei ooit dat het menselijk brein dan op z’n piek zit.
– Maak vlak voor het slapen even een wandeling of luister muziek in plaats van nog één hoofdstukje.
– Zet notificaties na het avondeten uit, hoe moeilijk het soms ook is.
– Sla niet aan het bingewatchen na het studeren — dat werkt ontspanning juist tegen.

Overigens, vorige week had ik het hierover in de WhatsApp-groep van m’n oude studie: blijkbaar verschilt het ook of je een ochtend- of avondmens bent. Toch is de consensus: te veel hersenwerk ’s avonds zorgt, op z’n zachts gezegd, voor een “warhoofd” de dag erna. Of misschien heb ik gewoon pech, kan ook.

Misschien denk je: “maar ik onthoud dat avondmateriaal toch vaak?”

Kan zeker — uitzonderingen zijn er altijd. Mijn buurman zweert erbij, hij claimt dat ‘s avonds alles dubbel zo goed blijft hangen. Maar… hij vergeet wel steevast zijn telefoon mee te nemen naar afspraken. Toeval?

Tot slot

Kortom: als je jouw geheugen niet wilt saboteren, geef dan je brein rust in de avond. Probeer het één weekje uit, wie weet verbaas je jezelf. Of ben jij die ene uitzondering die ’s nachts alles onthoudt? Deel vooral je ervaring hieronder, ben benieuwd — want soms werkt alles net een tikkie anders voor iedereen.

In ieder geval: morgen weer fris aan de studie. Je geheugen zal je dankbaar zijn… of niet, maar dat merken we dan wel.