Invoering van een langdurige blokkade van Russische activa

De Europese Unie lijkt ervan overtuigd dat ze een plan zal uitvoeren om honderden miljarden aan Russische gelden, die momenteel in Europa worden aangehouden, voor onbepaalde tijd stil te zetten. Dit voorstel maakt deel uit van een strategie om deze fondsen te kunnen gebruiken ter ondersteuning van Oekraïne. Op vrijdag stonden de lidstaten op het punt om akkoord te gaan met een maatregel die het mogelijk maakt om 210 miljard euro aan Russische soevereine activa te immobiliseren voor de duur van de noodzakelijke periode, zonder dat daarvoor elk halfjaar opnieuw gestemd hoeft te worden.

Deze beslissing zou echter geen tijdelijke maatregel blijven. In plaats daarvan wordt besloten om de blokkade te laten voortduren totdat de risicofactoren die momenteel de economische belangen van de EU bedreigen, afnemen. Het voorstel impliceert dat de activa niet automatisch opnieuw worden vrijgegeven na zes maanden, zoals dat nu gebeurde, maar dat een permanente bevestiging vereist is door een kwalificerende meerderheid van de lidstaten.

Context en controverse rondom de blokkade

De blokkade van de Russische activa wordt ingegeven door sancties die in werking zijn getreden vanwege de militaire acties van Moskou in Oekraïne. Het overgrote deel van deze activa is ondergebracht bij Euroclear, een Belgisch financieel clearinghuis. Dit maakt België tot een belangrijk knooppunt in het beheer van de bevroren fondsen. Desondanks bestaan er bezorgdheden dat landen zoals Hongarije en Slowakije, die een sterkere band met Rusland onderhouden en tegen verdere steun aan Oekraïne zijn, mogelijk gebruik zullen maken van hun vetorecht om de sancties te blokkeren of te herprogrammeren.

Reacties en politieke standpunten

De Hongaarse premier Viktor Orbán, die als een van de nauwer verbonden leiders met het Kremlin wordt beschouwd, heeft zich op vrijdag fel uitgelaten over het geplande besluit. Hij beschuldigde de Europese Commissie ervan ‘systematisch de Europese wet te schenden’ en stelde dat dit zou leiden tot het einde van de rechtsstaat binnen de EU. Orbán stelde dat de EU-leiders door deze actie de regels buiten werking stellen om het conflict in Oekraïne voort te zetten, zelfs al zou dit een oorlog zijn die niet gewonnen kan worden.

Ook België, waar Euroclear haar hoofdkantoor heeft, heeft zich tegen het plan gekeerd. Het land wijst op de economische, financiële en juridische risico’s die de operatie met zich meebrengt. Tegelijkertijd heeft de Russische centrale bank aangekondigd een rechtszaak te hebben aangespannen tegen Euroclear in Moskou, wegens vermeende schade die is ontstaan door het ontnemen van Russische controle over de bevroren miljardensommen. In een aparte verklaring beschreef de Centrale Bank het EU-plan als ‘illegaal’, in strijd met het internationale recht en in strijd met de principes van soevereine immuniteit van de activa.

Huidige militaire situatie in Oekraïne

Terwijl het juridische conflict over de bevroren fondsen zich afspeelt, doen de gevechten op het slagveld voort. Oekraïense troepen hebben gemeld dat ze delen van Kupiansk, een stad in de noordoostelijke regio Kharkiv, terug in handen hebben. Ze zouden Russische troepen hebben omsingeld en het huisvestingsgebied hebben heroverd. De president van Oekraïne, Volodymyr Zelenskyy, heeft in een video de troepen bezocht en hun inspanningen geprezen. Hij benadrukte dat het belangrijk is om op het front resultaten te behalen zodat Oekraïne ook diplomatiek successen kan boeken, vooral nu Washington aandringt op concessies om het bijna vier jaar durende conflict te beëindigen.

Volgens Oekraïense bronnen zijn verschillende noordelijke wijken van Kupiansk bevrijd, Russische bevoorradingslijnen zijn doorbroken en honderden Russische militairen omringd. Daarnaast zou Oekraïne ook de controle hebben heroverd over andere lokale settings zoals Kindrashivka en Radkivka in dezelfde regio.

Operaties op zee en gerichte aanvallen

In een verder gaande confrontatie claimden Oekraïense speciale eenheden dat zij twee Russische schepen in de Caspische Zee hebben aangevallen. Deze schepen vervoerden wapens en militaire uitrusting. Volgens een door Oekraïne gepubliceerde verklaring zouden de schepen Composer Rakhmaninoff en Askar-Sarydzha zijn getroffen bij de kust van de Russische republiek Kalmykia. Beide schepen zouden op de Amerikaanse sanctielijst staan vanwege hun betrokkenheid bij het vervoer van militaire goederen tussen Iran en Rusland.

De operatie zou in samenwerking met een gerespecteerd resistentiegroep, genaamd ‘Black Spark’, zijn uitgevoerd, die gedetailleerde informatie had verstrekt over de schepen en hun lading. Details over de schade, locatie of de aard van de aanval werden niet genoemd. Deze aanval volgde op het eerste rapport van Oekraïense drones die een Russisch olieplatform in de Caspische Zee hadden aangevallen.