Oprichting van de Internationale Schadecommissie

Verschillende invloedrijke Europese functionarissen hebben ingestemd met het opzetten van een internationale commissie die bedoeld is om Oekraïne te compenseren voor de schade die door Rusland is aangericht door voortdurende oorlogsvoering. Deze nieuwe instantie, bekend als de Internationale Claimscommissie voor Oekraïne, is opgericht tijdens een congress in Den Haag, waar 35 landen deelnamen aan een verdrag dat op dinsdag werd ondertekend.

De taak van deze commissie bestaat uit het beoordelen van claims voor herstelbetalingen en het vaststellen van de bedragen die uiteindelijk uitgekeerd moeten worden. Het doel is om een juridische en praktische basis te leggen voor het toekennen van compensaties aan Oekraïne.

Politieke en diplomatieke context

De oprichting van de commissie sluit aan bij een diplomatieke inspanning onder leiding van de Verenigde Staten om het conflict te beëindigen. President Donald Trump stelde maandag dat een overeenkomst ‘naderbij’ was dan ooit tevoren, na gesprekken met leiders uit Oekraïne, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en NATO. Tijdens de top met leiders zoals Nederlandse premier Dick Schoof en EU-buitenlandchef Kaja Kallas, benadrukte Oekraïnes president Volodymyr Zelenskyy dat het nemen van Rusland aansprakelijk stellen voor haar misdaden de kern vormt van het vredesproces.

Hij stelde dat de strijd en het aansprakelijk stellen van Rusland een duidelijk voorbeeld moeten worden zodat anderen leren niet te kiezen voor agressie. Het is noodzakelijk dat Rusland erkent dat er regels bestaan in de wereld, aldus Zelenskyy.

De rol van de commissie en de financiële plannen

De commissie werd opgericht tijdens een diplomatieke actie ondersteund door de Verenigde Staten, waarbij de EU en de Raad van Europa nauw betrokken zijn. Deze Raad, met 46 lidstaten, coördineert de activiteiten rond de commissie. Al bijna twee jaar bestaat er een Register van Schade, dat inmiddels meer dan 80.000 claims voor herstelbetalingen uit Oekraïne heeft ontvangen.

Hoe de schade precies betaald gaat worden, is nog niet vastgesteld. Wel wordt er gesproken over het gebruik van bevroren Russische activa door de EU, aangevuld met bijdragen van lidstaten. De EU heeft tot dusver beslistermijnen voor de bevriezing van Russische fondsen in Europa niet vastgesteld en overweegt nu om het geld in te zetten om Oekraïne te ondersteunen bij verdediging en wederopbouw.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, David van Weel, onderstreepte het belang van herstelbetalingen voor het oplossen van het conflict. Hij noemde de oprichting van de commissie ‘een grote stap’. Volgens hem is zonder verantwoording het volledig oplossen van een conflict onmogelijk, en daartoe hoort ook het betalen van de geleden schade.

Plannen voor financiële steun en toekomstige stappen

De EU-leiders staan onder druk om tijdens een aankomend topconferentie definitieve beslissingen te nemen over de inzet van de bevroren Russische activa. Ze zoeken naar manieren om een lening aan Kyiv te financieren, die later kan worden terugbetaald via de eventuele herstelbetalingen van Rusland. België, waar de internationale depositobank Euroclear haar hoofdkantoor heeft, toont zich terughoudend vanwege de mogelijke juridische gevolgen van het voorstel.

Volgens de Wereldbank bedraagt de geschatte kosten voor de wederopbouw van Oekraïne tot december 2024 ongeveer 524 miljard dollar. Dat bedrag is bijna driemaal de economische output van Oekraïne dat jaar. Deze inschatting houdt geen rekening met de schade die dit jaar is veroorzaakt door een intensievere Russische campagne, gericht op Oekraïense nutsvoorzieningen en andere kritieke infrastructuur.