Wist je dat één slecht gekozen woord je goedbedoelde gesprek in seconden om zeep kan helpen? Onlangs vond ik mezelf in een koffietentje in Utrecht—en wat er toen gebeurde, zette me aan het denken over hoe snel de sfeer kan omslaan. We hebben allemaal wel eens een gesprek abrupt zien stranden. Maar ligt het aan de ander, of aan een paar simpele woorden die stiekem alles blokkeren?

Waarom sommige woorden funest zijn voor elk gesprek

Op de universiteit kreeg ik een lijstje met ‘verboden uitdrukkingen’ tijdens een cursus communicatie. Toen vond ik het overdreven—nu, jaren later, snap ik de impact. Er zijn van die woorden die alles doodslaan. De meeste zijn zo ingeburgerd dat je ze niet eens meer doorhebt. Toch, zodra ze vallen, gaat het gesprek op slot, soms zelfs voorgoed.

De vier gevaarlijkste woorden (en waarom ze werken als breekijzer)

1. “Maar…” — Zodra iemand ‘maar’ zegt, wordt alles wat daarvoor kwam, weggevaagd. “Leuk idee, maar…” betekent in de praktijk dus: ‘niet goed genoeg’. Collega’s bij mijn vorige werk haakten standaard af na het “maar”-moment. Misschien herken je het—de reactie daarna? Beetje gegrom, eindeloze discussies.
2. “Altijd” & “nooit” — Ik snoep zelf te vaak van deze woorden… Ze klinken krachtig, maar maken het gesprek zwart-wit. “Jij bent altijd te laat!” of “Ik krijg nooit een kans”—het zet de ander direct in de verdediging. Mijn buurvrouw gebruikt ze graag, de sfeer bij onze VVE-vergadering is daarna direct om te snijden.
3. “Moeten” — Een klassieker. “Je moet dit zo doen” wekt weerstand, bij kinderen én volwassenen. In de oudergroep van mijn dochter ontstaat er vaak ruzie als iemand heel stellig zegt wat een ander ‘moet’. Ook al heb je gelijk—het klinkt altijd belerend.
4. “Gewoon” — Dit woord lijkt onschuldig, maar haalt andermans gevoel onderuit. “Doe gewoon rustig”, “Stel je niet zo aan, gewoon doorgaan”—de boodschap is eigenlijk: ‘jouw probleem doet er niet toe’. En geloof me, dat komt harder aan dan je denkt. Mijn vriendin noemde het ‘ouderwets Nederlands slachtofferschap’—misschien heeft ze gelijk…

Hoe kun je wél een goed gesprek voeren?

Eerlijk: niemand praat perfect. Ik zelf betrap me dagelijks op die valkuilen. Maar, kleine aanpassingen in je taal maken verschil. Een paar alternatieven waar ik mee experimenteer:

• En in plaats van maar: “Goed idee, en misschien kunnen we ook…”
• Specifiek zijn: “Het lijkt alsof het vaker gebeurt dat je iets later bent” in plaats van “nooit op tijd”
• Vraag zachtaardig: “Heb je overwogen om…” in plaats van “je moet”
• Gevoel erkennen: “Ik zie dat het lastig is” in plaats van “gewoon oplossen”

Veel hangt af van je toon, timing, en eerlijkheid. Vorige maand probeerde ik dit bewust bij een moeilijk werkgesprek en was verbaasd—de sfeer bleef stukken opener.

Waarom letten op deze woorden zo lastig blijft

Misschien omdat “maar” en “moeten” nu eenmaal deel zijn van onze dagelijkse taal—vooral in Nederland, waar we directheid als de norm zien. M’n moeder zei altijd: “zeg waar het op staat”—maar is het niet krachtiger om net even iets minder bot te zijn? Soms denk ik van wel, soms niet… tja, de waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden.

Dus, wat kun je nu doen?

De volgende keer dat je een gesprek voert—thuis, op werk, of bij Albert Heijn—luister eens bewust naar je taal. Je zult merken hoe snel die vier woorden opduiken. Misschien helpt het om ze een weekje bewust te vermijden (ik daag je uit!) en kijk wat het oplevert. En als je een blunder maakt—ach, wie niet?

Hoe ga jij om met deze woorden? Merk je verschil? Laat het weten in de reacties hieronder—of bespreek het eens aan de borreltafel. In ieder geval: nu heb je de sleutel, nu jij nog…