Op de universiteit van Amsterdam liep ik een student tegen het lijf die zwoer bij ‘herlezen & markeren’ — en toch compleet uitgeput was voor elk tentamen. Klinkt bekend? Onder studenten en zelfs op kantoor is deze studiemethode bijna standaard. Maar wist je dat juist díe aanpak het risico op burn-out flink vergroot?
Wat is er mis met ‘gewoon doorlezen en markeren’?
We zijn er allemaal mee opgegroeid, zeker als je weleens in de bieb van Leiden, Utrecht of zelfs bij de HvA hebt gezeten. Pen in de aanslag, markeerstiften erop los, en het boek nog één — of drie — keer helemaal doorlezen. Forse samenvattingen in je notitie-app. Mijn buurvrouw uit de studentenflat noemde dit altijd ‘gewoon even stampen en klaar’ — maar de praktijk blijkt minder rooskleurig.
Onderzoek van de Radboud Universiteit liet jaar geleden al zien: met herlezen alleen onthoud je het minst. Maar de pijn zit dieper. Volgens Dr. Ilse van Loon (workshopsstudiebegeleiding.nl) zorgt deze ‘klik-en-weg’ leermethode niet alleen voor slechte cijfers, maar ook voor extreme mentale vermoeidheid.
Waarom werkt het zo uitputtend?
- Herlezen en markeren veranderen niets aan hoe je brein informatie verwerkt. Je voelt je even ‘productief’, maar het is schijn.
- Doordat je hersenen niet echt actief zijn, heb je het gevoel dat je bezig bent — maar eigenlijk werk je je geheugen overmatig hard, zonder blijvend resultaat.
- Op het moment van het tentamen raakt je hoofd overbelast. Je hebt immers vooral tekst opgeslagen — geen inzichten. Zelf week ik daar ook lang mee; mijn propedeuse werd een stressfeest.
In het studentenforum werd het laatst “de illusie van controle” genoemd. Je plant, je markeert, en tóch… Ben je na acht uur studeren alleen maar moe — en weinig verder. Kan zijn dat het bij jou anders werkt, maar veel studenten (en docenten trouwens ook) maken dezelfde fout.
Hoe dan wel? Praktische alternatieven
Recent sprak ik met een collega uit Rotterdam die zweert bij activerende methoden. En blijkbaar heeft ze een punt: actieve verwerking vermindert kans op mentaal vastlopen. Hier wat opties die bij mij, en bij anderen, wél effect hadden:
- Retrieval practice — Wissel jezelf mondeling overhoord worden af met het zelf uit het hoofd uitleggen (‘alsof je aan je oma uitlegt’). Werkt supersimpel, zelfs in de metro naar Sloterdijk.
- Spacing — Leer verspreid over meerdere dagen, geen overuren de nacht voor de deadline. Dit klinkt suf, maar zelfs één nacht eerder beginnen geeft rust.
- Flashcards — Makkelijk via Anki of zelfs oude indexkaartjes. Mijn moeder, ex-docente, zegt: 5 minuten per dag winnen het altijd van een nacht stressen.
Kleine disclaimer: misschien ga je bij de eerste poging niet meteen van een 5 naar een 8. Maar je hoofd blijft een stuk frisser — daar durf ik mijn ov-chip wel op in te zetten.
Let op de waarschuwingssignalen
Moeite met concentreren, onverklaarbare vermoeidheid — of steeds uitstellen omdat studeren inmiddels voelt als een berg. In mijn vrienden-appgroep gingen er vorige maand alarmbellen af toen twee mensen ‘opeens’ ziek thuis kwamen van ‘te veel tentamenstress’.
Mocht je zoiets herkennen, gooi een keer die markeerstift aan de kant — en probeer een van de methoden hierboven. Voor hetzelfde geld zit je over een maand niet bij de huisarts.
Heb je zelf manieren gevonden om stressvrij te studeren? Deel ze hieronder — misschien leert zelfs mijn buurjongen er iets van. Succes met leren, en vergeet vooral niet af en toe gewoon even niets te doen… Want soms is dat nog het slimste van alles.
