Weet je dat de meeste mensen gemiddeld twee keer per dag liegen? Volgens mijn collega bij de koffieautomaat liegen we zelfs nog vaker — hij vertrouwt niemand zonder een pokerface. Maar eerlijk: hoe vaak heb jij je afgevraagd of iemand je recht in het gezicht bedriegt? Het fascinerende is dat er één gebaar is dat leugenaars keer op keer verraden. Hoewel, misschien ben ik zelf gewoon te wantrouwend geworden…

Het gebaar dat alles verklapt — zo simpel kan het zijn

Stel je voor: je buurvrouw begint ineens tijdens een gesprek veel aan haar neus te zitten. Toevallig? Misschien niet. Experts uit Amsterdam en Utrecht zeggen al jaren dat mensen als ze liegen vaker hun neus aanraken of er langs wrijven. Het is bizar hoe consistent dit gebaar opduikt in studies — ergens in april las ik daar weer een artikel over op NU.nl.

• Neusaantikken — Vaak kleine, snelle aanraking, soms nauwelijks zichtbaar. Maar let eens op als iemand ineens vaker zijn neus aanraakt zodra je iets vraagt.
• Handen voor mond — Proberen onbewust de leugen te ‘verstoppen’. Dit zag ik vorige maand in een vergadering nog gebeuren—iemand bedekte half zijn mond terwijl hij zei dat hij “alles voor elkaar” had.

Waarom dat neusgedoe werkt? Onderzoekers van de Radboud Universiteit zijn er nog niet over uit. Een populaire theorie: als je liegt, stijgt je spanning én bloeddruk, waardoor de neus lichtjes begint te kriebelen. Klinkt logisch, al kun je het lastig bewijzen zonder laboratorium. Toch zie ik het steeds opnieuw — zelfs bij de bakker vorige week, die mijn broodje blijkbaar verkeerd berekende… nu ja, dat zeg ik, maar misschien lag het aan mij.

Niet elk neuskrabben is verdacht — pas op met snelle conclusies

Laten we eerlijk zijn: jeuk is soms gewoon jeuk. Mijn moeder zei vroeger altijd dat je niet van mensen moest denken dat ze iets verbergen als ze zich gewoon ongemakkelijk voelen of verkouden zijn.

Dus — zie je iemand aan z’n neus frunniken? Kijk even verder: let ook op andere signalen. Snel praten, onrustig heen en weer kijken, opeens zuchten of slikken. Één gebaar zegt niet alles. Je collega kan ook gewoon hooikoorts hebben — het is tenslotte Nederland.

Praktische tips: zo herken je (mogelijk) een leugenaar

• Let op herhaling: Komt dat neusje-krabben steeds terug als je over een bepaald onderwerp begint?
• Combineren: Zijn er meer non-verbale signalen, zoals wegkijken, handen verstoppen, of nervositeit?
• Vraag door: Soms helpt het om rustig een vervolgvraag te stellen en te kijken of het gedrag escaleert — zo merkte ik laatst bij een familiediner direct verschil.
• Ken de persoon: Sommige mensen zijn per definitie nerveus (ik zelf trouwens ook in sollicitatiegesprekken), dus wie weet zegt het allemaal niks.

Overigens, in onze groepschat op werk waren er gemengde meningen: iemand vond het onzin (“alles jeukt wel eens”), ander zweert erbij en gebruikt het zelfs bij salesgesprekken. Misschien werkt het niet altijd, maar het vergroot je kans om onwaarheden sneller te spotten.

Twijfel? Niet alles is zwart-wit

Wat ik hiermee wil zeggen: vertrouw je gevoel, maar houd altijd ruimte voor twijfel. Neus aanraken kán iets betekenen, of gewoon helemaal niks. In het dagelijks leven is niets zo veranderlijk als menselijk gedrag — dat maakt het eigenlijk ook wel weer interessant, toch?

Wat zijn jouw ervaringen? Herken je het van familie, vrienden of collega’s? Deel ze gerust hieronder — misschien ben ik te achterdochtig, misschien mis ik juist signalen. In ieder geval heb je nu een prima excuus om wat scherper op je omgeving te letten… of juist niet. In ieder geval: volgende keer als iemand aan z’n neus friemelt, weet je waar het (misschien) vandaan komt. Nou ja, of gewoon hooikoorts.