Onlangs hoorde ik op een vrijdagmiddag in ons kantoor iets dat me aan het denken zette: “Weet je dat herhalen helemaal uit is? Er is nu een nieuwe manier om dingen echt te onthouden.” Eerst dacht ik, ach — weer zo’n hype. Maar toen ik er die avond met een collega over napraatte, bleek iedereen ineens met dezelfde methode te experimenteren. Wat maakt deze geheugentechniek zo bijzonder, en waarom vliegen oude ezelsbruggetjes nu massaal de prullenbak in?
Waarom herhalen niet meer werkt (voor de meesten dan)
We groeiden allemaal op met papegaaien: rijtjes stampen, woordjes overhoord, soms uren per week. Toch weet bijna niemand meer zijn Franse woordjes uit de brugklas. Herhaling werkt soms, maar onze hersenen zijn koppig — ze filteren informatie die te veel routine wordt. Op een gegeven moment stuitte ik op een studie van de Universiteit van Amsterdam. Daar stond het zwart op wit: herhaling is “mentaal decor”. Oftewel, je ziet het, je hoort het, maar het beklijft niet.
Maak kennis met contextueel onthouden
De nieuwe techniek draait om contextueel onthouden: koppelen van wat je wilt leren aan iets concreets uit je eigen leven. Mijn buurvrouw (lerares Nederlands trouwens — beste tips altijd) liet me haar notities zien: elke nieuwe naam die ze moest onthouden, noteerde ze samen met waar ze die persoon ontmoette, wat voor weer het was, of ze die dag koffie had gedronken. Opeens wist ze alles maanden later nog.
Dat klinkt simpel. Maar het is wetenschappelijk onderbouwd — als je informatie koppelt aan een emotie, geur of gebeurtenis, gebruiken je hersenen meerdere netwerken tegelijk. Daardoor blijft het hangen. Het doet me denken aan de geur van oliebollen: zodra ik dat ruik, sta ik met m’n moeder op de kerstmarkt. Je kent het wel.
Hoe werkt het in de praktijk?
- Verbind elk nieuw feit aan een gevoel of beeld. Leer je “woordenschat”? Denk aan “appel” tijdens een wandeling in het park op zondagmorgen — of aan die ene val op je hoofd toen je klein was, als dat helpt.
- Bedenk waar en wanneer je iets voor het laatst gebruikte. “Wanneer heb ik dit vak geleerd? Oh ja, toen het zo hard regende en ik met natte schoenen het lokaal binnenliep.”
- Maak gekke combinaties — hoe vreemder, hoe beter. Mijn collega plakt post-its met Spaanse werkwoorden op zijn koffiemok en schrijft er een mop bij. Werkt verrassend goed, zegt hij — hoewel misschien niet voor iedereen.
Wat zegt de wetenschap (en je moeder) ervan?
Recent las ik in NRC dat deze manier van leren in heel Europa aanslaat. De Radboud Universiteit experimenteerde ermee bij studenten — zij scoorden tot wel 30% hoger op geheugentests. Mijn moeder zei vroeger trouwens altijd: “Dingen met liefde onthoud je het beste.” Misschien had ze gewoon gelijk.
In onze buurt-WhatsApp delen mensen inmiddels hun eigen contextuele ezelsbruggetjes. De een noemt altijd het eten van die dag, de ander haar humeur. Makkelijk is het niet altijd — soms vergeet ik gewoon te letten op m’n omgeving en is alles weer ‘werkdag’. Maar als je het een paar weken probeert, ontstaat er ineens iets nieuws in je hoofd. Gek eigenlijk.
Zelf proberen? Zo begin je
- Plaats niet alles digitaal — schrijf soms letterlijk je geheugensteuntje op, liefst met pen en papier (Cito-onderzoek wijst uit: handen schrijven verstevigt de herinnering.).
- Combineer leren met een kleine gewoonte. Bijvoorbeeld: altijd een nieuw feitje koppelen aan je ochtendkoffie. Of, nou ja, aan dat eerste blikje Fanta na het sporten — net wat bij je past.
- Vraag een vriend(in) te checken of jouw contextueel trucje werkt — niet alles blijft hangen, en soms is het gewoon toeval, geef ik eerlijk toe.
Dus… is de herhaling écht dood?
Ja en nee. Misschien werkt stampen voor sommige mensen nog. Maar contextueel onthouden verspreidt zich nu als een soort virus. In de supermarkt, op stations, iedereen lijkt nieuwe manieren te zoeken om niet alles te vergeten. Of het voor jou werkt — geen idee. Maar proberen kan geen kwaad, toch?
In ieder geval hoor ik graag jullie ervaringen. Probeer het de komende week eens, met iets simpels: een naam, een afspraak, een factuur. En laat weten of je het nog weet. Of juist niet… in dat geval verzin ik wel een ander truucje. Nu jullie weer.
