Wist je dat je waarschijnlijk al jaren je huiswerk minder effectief leert? Sterker nog: elke boekwinkel in Nederland verkoopt die gekleurde markers alsof ze heilig zijn, maar zij houden een kleine leugen in stand. Onlangs las ik in een onderzoek (waar we in onze groepsapp lang over discussieerden) dat highlighten misschien wel de meest overschatte studiehack ooit is. Maar wat werkt dan wél? Tijd om dat taboe te doorbreken — en je te laten zien wat wél het verschil maakt. Het kan simpeler dan je denkt, hoewel ik vermoed dat niet iedereen dit meteen gelooft…

Waarom highlighten zelden écht werkt

Tuurlijk, iedereen doet het. Tijdens mijn studie werkte ik letterlijk met drie kleuren tegelijk — zo voelde ik me tenminste lekker bezig. Maar even eerlijk: hoeveel blijft er hangen na zo’n neonregen? Niet veel, blijkt uit de meeste wetenschappelijke onderzoeken. Highlighten is passief. Je leest, markeert wat belangrijk lijkt, maar je brein blijft een beetje in de “stand-by”-modus. En het gevoel “ik ben lekker aan het studeren” is verraderlijk — ik trapte er jarenlang in.

Actief ophalen: de techniek die echt resultaten oplevert

Het klinkt wat suf: in je eentje overhoortje met pen en papier. Maar actieve recall (oftewel, actief ophalen) zorgt er wél voor dat je die info morgen (en over een maand) nog weet. Dat werkt zo: je leest een stuk tekst, legt het weg en probeert daarna uit het hoofd op te schrijven wat je nog weet — zonder te spieken. Daarna check je wat je miste. Herhalen, herhalen, herhalen. Volgens mijn oud-huisgenoot — die nu in de psychiatrie werkt en met examens blijft worstelen — is dit echt de heilige graal. “Even doorbijten, maar alles blijft hangen”, zei ze onlangs.

Hoe pak je het slim aan?

• Lees de tekst één keer door, zonder markeren of aantekeningen.
• Pak pen en papier (of je laptop, hoewel schrijven handiger blijkt).
• Schrijf in een paar zinnen op wat je nog weet.
• Vergelijk met de bron — check wat je bent vergeten.
• Herhaal deze cyclus bij elk hoofdstuk (ja, het voelt in het begin traag… kan ook aan mij liggen).

Op werkplekken zoals de bibliotheek in Leiden zie je nu ook steeds meer mensen zo leren. Al moet ik zeggen: soms lijkt dat vooral uit FOMO voort te komen, want het lijkt minder “instastyle” dan stapels gearceerde boeken op tafel. Maar de resultaten zijn er niet om te ontkennen.

Alternatieven die het proberen waard zijn

Naast actief ophalen doen collega’s en vrienden uit Rotterdam zweren bij flashcards (oude truc, maar digitaal kan ook — denk aan Anki). Een ander idee: samen uitleggen in een groepje. Wat je niet uit kunt leggen, begrijp je meestal ook niet zo goed als je dacht. Zelf merk ik dat dat met Rechten (nooit mijn sterkste kant…) wonderen doet.

Blijft highlighten dan compleet nutteloos?

Toch wil ik het highlighten niet volledig afschrijven — soms werkt het om structuur te krijgen of hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Misschien ben ik te streng — mijn moeder zweert er nog steeds bij voor haar cursussen. Maar als je écht iets wilt onthouden, zou ik zeggen: probeer het trucje met actief ophalen minstens één week. Goed, het kost iets meer moeite, maar je merkt het verschil echt al snel.

In het kort

• Highlighten voelt productief, maar doet weinig voor je geheugen.
• Actief ophalen en dingen uit je hoofd opschrijven werken wél, bewezen.
• Test het samen met anderen of maak gebruik van flashcards.

Misschien werkt het voor jou toch helemaal anders — laat het vooral weten in de reacties. In ieder geval, de volgende keer dat je in de HEMA staat te twijfelen bij het highlighter-schap, denk dan even terug aan deze tip. Succes met studeren — in welke stad je ook woont!