Een Zweeds onderzoek over de risico’s van hormonale anticonceptie

Een studie in Zweden, die meer dan tien jaar lang meer dan twee miljoen tienermeisjes en vrouwen onder de 50 volgde, suggereert dat hormonale anticonceptie over het algemeen veilig blijft. Tegelijkertijd ontdekte het onderzoek kleine verschillen in het risico op borstkanker die afhankelijk zijn van de gebruikte hormonen in de formulering. Hoewel de toename in risico klein is, wijst het onderzoek op een verband tussen hormonale anticonceptiva en een lichte stijging van korte termijn diagnoses.

De bevindingen en interpretaties

De studie, gepubliceerd op 30 oktober in JAMA Oncology, stelt dat vrouwen die hormonale anticonceptie gebruikten, ongeveer 24 procent hogere kans hadden op borstkanker dan vrouwen die dat niet deden. Deze verhoging vertaalt zich in een stijging van ongeveer 13 gevallen per 100.000 vrouwen per jaar, van 54 naar 67 gevallen. De onderzoekers, epidemiologen Asa Johansson en Fatemeh Hadizadeh van de Universiteit van Uppsala, benadrukken dat de stijging klein en tijdelijk is. Het risico is het grootst tijdens huidig gebruik en neemt af binnen vijf tot tien jaar nadat het gebruik is gestopt.

Risico’s per medicijn en de context

Verschillende progestines vertonen een licht verhoogd risico, zoals desogestrel in combinatietabletten als Cyred EQ en Reclipsen. Medicatie zoals medroxyprogesteronacetaat-injecties, verkocht onder de naam Depo-Provera, lijkt geen verhoogd risico te geven. Sommige experts waarschuwen dat de studie zowel invasieve als niet-invasieve vroege tumoren meerekent, wat het schijnbare risico kan verhogen omdat niet alle goedaardige tumoren zich ontwikkelen tot agressieve vormen. Volgens Lina S. Morch van het Deense Kankerinstituut zou verdere analyse nodig zijn voordat er nieuwe richtlijnen of waarschuwingen worden gegeven.

Hoe artsen omgaan met de onderzoeksresultaten

Ondanks de discussie over de interpretatie van de data, geven artsen aan dat deze studie niet zal leiden tot grote veranderingen in het voorlichten van patiënten. Katharine White, hoofd gynaecologie in het Boston Medical Center, benadrukt dat zij bij haar advies rekening houdt met het medische verleden en de wensen van elke vrouw, inclusief de voorkeur voor of afkeer van hormonale anticonceptie.

Andere opties, zoals een koperspiraal, worden eveneens aanbevolen. Eleanor Bimla Schwarz van het Zuckerberg San Francisco General Hospital wijst op de effectiviteit en reversibiliteit van niet-hormonale methoden zoals het koperspiraal dat na plaatsing vrij eenvoudig verwijderd kan worden.

De nuance in risico’s en praktijkadvies

Sommige onderzoekers adviseren voorzichtig te zijn bij het interpreteren van de gegevens, omdat de studie zowel invasieve als niet-invasieve tumoren omvat, waarbij niet alle tumoren zich ooit ontwikkelen tot levensbedreigende vormen. Lina Morch stelt dat naast het risico op invasieve kanker, ook de aanwezigheid van minder gevaarlijke vroegstadia in overweging moet worden genomen voordat er nieuwe adviezen worden geformuleerd.

Het belang van communicatie tussen arts en patiënt

Artsen benadrukken dat gezamenlijke besluitvorming centraal moet blijven staan. Het gesprek moet gericht zijn op de individuele situatie, medische geschiedenis en persoonlijke waarden. Katharine White geeft aan dat haar advies gebaseerd is op de klinische situatie en dat het nu niet nodig is om hormonale anticonceptie op grote schaal af te raden.

Andere artsen wijzen erop dat verschillende anticonceptiemethoden beschikbaar zijn, waaronder het koperspiraal dat langdurige bescherming biedt zonder hormonen. Daarbij wordt onderstreept dat de voordelen van anticonceptie vaak opwegen tegen de kleine risico’s.

Een gebalanceerde kijk op risico’s

Naast het voorkomen van zwangerschap levert hormonale anticonceptie ook andere gezondheidsvoordelen, zoals het verminderen van hevige menstruaties, pijnbestrijding bij endometriose en het verkleinen van de kans op eierstok- en baarmoederhalskanker op de lange termijn. Morch benadrukt dat, ondanks de kleine risico’s, beslissingen altijd afgestemd moeten blijven op de voorkeuren en waarden van vrouwen.

White voegt eraan toe dat het belangrijk is het risico af te wegen tegen de kans op een onbedoelde zwangerschap, die bij vrouwen zonder anticonceptie kan oplopen tot 85 procent. De aanwezigheid van kleine risico’s betekent niet dat zij genegeerd moeten worden, maar dat ze in bredere context geplaatst moeten worden.