Hongerstakingen in het Verenigd Koninkrijk door Palestina-actie

Vier leden van de groep Palestina-actie zetten momenteel een hongerstaking voort in het Verenigd Koninkrijk. Ze doen dit als onderdeel van een lang bestaande protestpraktijk die teruggaat tot Ierse, Indiase, Zuid-Afrikaanse en Guantanamo-activiteiten. Deze groep heeft zich deze week gewaarschuwd voor ernstige medische complicaties en de opname in het ziekenhuis van medestanders.

De gedetineerden worden vastgehouden in vijf verschillende gevangenissen wegens vermeende betrokkenheid bij inbraken bij een faciliteit van de Britse dochteronderneming van het Israëlische defensiebedrijf Elbit Systems in Bristol, en bij een Koninklijke Luchtmachtbasis in Oxfordshire. Ze protesteren voor betere omstandigheden, eerlijk proces en verandering van het beleid dat in juli de beweging als een ’terroristische’ groep bestempelt.

Recente ontwikkelingen rondom de hongerstakers

• De hongerstakers zijn zich bewust van de medische waarschuwingen en worden behandeld in verschillende ziekenhuizen.
• Hun advocaten plannen juridische stappen tegen de Britse overheid.
• De situatie krijgt internationale aandacht, vooral door de verergerende gezondheidsstatus van de betrokkenen.

Toch blijven ze vasthouden aan hun actie, ondanks het risico op verdere gezondheidsproblemen. Verwandten en vrienden meldden dat de gezondheidstoestand van de groep snel verslechtert.

De zaak heeft ook tot discussie geleid over de behandeling van groepen die solidariteit tonen met de Palestijnen, te midden van de oorlog in Gaza, die volgens rapporten door Israël wordt gekenmerkt als genocide. Geregeld tonen mensen in het Verenigd Koninkrijk solidariteit met Palestina-actie via wekelijkse demonstraties.

Hongerstakingen als middel van protest door de geschiedenis

Hongerstakingen worden al eeuwenlang gebruikt als een niet-gewelddadig middel om gerechtigheid te eisen. Vaak wordt de morele kracht ervan gezien als wat degenen in macht kan bewegen. Historisch gezien zijn ze terug te voeren tot oude India en Ierland, waar mensen vasten om publieke schaamte over een overtreder te veroorzaken.

In de moderne tijd blijven deze acties krachtig en symbolisch, vooral in politieke geschiedschrijving. Hieronder worden enkele van de bekendste hongerstakingen besproken die de geschiedenis hebben gevormd.

De Ierse IRA en de hongerstakingen tijdens de Troubles

In de 20e eeuw groeiden de hongerstakingen uit tijdens de Ierse strijd voor onafhankelijkheid. In 1920 begonnen republikeinse gevangenen in Cork een langdurige hongerstaking, waarin ze eisten vrijlating en erkend te worden als politieke gevangenen. Aanvankelijk werden ze niet correct berecht, en na 74 dagen stierven onder hen Terence MacSwiney, de burgemeester van Cork, en nog anderen.

In de jaren daarna, vooral tijdens de ondertekening van het Goede Vrijdagakkoord, protesteerden invasivere Irish Republicans via “de vuile protesten” en weigering van voedsel. Met name Bobby Sands werd wereldberoemd nadat hij 66 dagen in hongerstaking ging en gekozen werd als parlementslid terwijl hij gevangen zat. Hij overleed uiteindelijk na een lange periode van vasten, samen met anderen, wat brede kritiek op het Britse beleid uitlokte.

Gandhi en de Indiase Onafhankelijkheidsstrijd

Mahātmā Gandhi gebruikte hongerstakingen als protestmiddel tegen de Britse koloniale overheersing. Zijn fasten, bekend als Satyagraha, benadrukten het belang van het vasten als een morele en spirituele daad, naast een politiek statement. Hij vastte soms wekenlang, nauwelijks drinkend, en beschouwde het vasten als een vorm van persoonlijke boetedoening en maatschappelijke educatie.

Een van zijn meest bekende hongerstakingen was in 1943, toen hij protesteerde tegen zijn huisarrest in Pune, na de start van de Quit India-beweging. Hij weigerde voedsel gedurende 21 dagen, wat de publieke steun voor onafhankelijkheid versterkte en protesten over het hele land veroorzaakte. Evenzo vastte Jatindra Nath Das 63 dagen uit protest tegen de slechte behandeling van politieke gevangenen, tot hij op 24-jarige leeftijd overleed.

Palestijnse gevangenen en hongerstakingen in Israël

In Israël vastgehouden Palestijnen zetten sinds lange tijd hongerstakingen in als protestvorm. Een bekend voorbeeld is Khader Adnan, die in mei 2023 overleed na een hongerstaking van 86 dagen bij Ayalon-gevangeneis. Hij was herhaaldelijk gearresteerd en zonder proces vastgehouden, met sommigen die zeggen dat hij bijna acht jaar in detentie heeft doorgebracht.

Adnan starveerde wegens vermeende arrestaties zonder geldige reden, uit protest tegen wat hij beschouwde als vernederende en willekeurige detentie. Zijn overlijden veroorzaakte wereldwijde aandacht, en velen beschuldigden de Israëlische overheid van een “moord” op de gevangene.

Hongerstakingen bij Guantanamo Bay

Na de opening van de Amerikaanse detentiefaciliteit bij Guantanamo Bay in 2002 werden hongerstakingen door honderden gevangenen regelmatig aangewakkerd. Ze protesteerden vaak tegen de onmenselijke omstandigheden en het ontbreken van formele aanklachten. In 2005 meldden Amerikaanse media massale stakingen waarbij ten minste 200 gevangenen betrokken waren, wat een derde van de totale gevangenispopulatie was.

Het gedwongen voeden van gevangenen gebeurde met behulp van nasale buizen, en soms werden gevangenen vastgebonden en gevoed in de zogenaamde “torture chair”. Voedsel dat in de longen terechtkwam, was een ernstig probleem. In 2013 kwam een nieuwe golf van stakingen op gang, waarbij meer dan 100 gevangenen zich verzette tegen deze praktijken, met juridische procedures tegen het forced-feeding beleid.

Protesten door de jaren heen: Zuid-Afrika’s apartheid en meer

In 1966 protesteerden gevangenen op Robbeneiland, waaronder Nelson Mandela, tegen slechte levensomstandigheden door gezamenlijke hongerstakingen. Ze verzette zich onder meer tegen verminderde voedselvoorzieningen en raciale segregatie. Hoewel de autoriteiten de voedselvoorzieningen probeerden te verbeteren, hielden de strikes aan, ook onder de gevangenbewaarders die beter wilden worden behandeld.

Later, in 2017, uitten Zuid-Afrikanen, inclusief oud-vicepresident Cyril Ramaphosa, solidariteit met Palestijnse gevangenen door een dag te vasten, en beschrieben het als een teken van steun voor de ongoing strijd en de vergelijkbare omstandigheden waarin Palestijnse gevangen zitten.