Vroeg opstaan wordt vaak geprezen — “De dag beginnen als de zon opkomt, dat is pas discipline.” Maar in de praktijk blijkt: Nederland kent minstens zoveel nachtuilen als vroege vogels, en discussie erover laait steeds weer op. Is het écht zo dat je alleen om 6 uur ‘s ochtends dingen gedaan krijgt, of hebben nachtbrakers misschien wel het gelijk aan hun kant? Mij houdt dit al maanden bezig — en het antwoord is verrassend minder zwart-wit dan je misschien denkt.
Wat zegt de wetenschap?
Op de universiteit van Groningen onderzoeken ze circadiane ritmes — fancy woord voor je natuurlijke slaappatronen. Blijkbaar heef zo’n 40% van de Nederlanders een ander bioritme dan wat de baas van hen verwacht. Dus: niet iedereen piekt om 9 uur ‘s ochtends. Sommige collega’s krijgen hun beste ideeën rond middernacht. Mijn buurman (echte IT’er trouwens) zegt: “Na tienen komen m’n geniale plannen pas.
De ochtendheld: structuur en stilte
Voor de ochtendmensen onder jullie: jullie zijn niet gek. De ochtend biedt rust — geen meldingen, geen afspraken, alles lijkt net even trager te gaan. Dingen als journaling, sporten of je mails wegwerken voor je kids wakker zijn? Echt magie, soms. Een vriend van me start zijn dag standaard met een rondje door Vondelpark — ‘om 7 uur is het nog lekker rustig’.
Het schijnt dat cortisol-niveau’s dan het hoogst zijn: je brein springt gewoon makkelijker in actie.
Nachtbrakers: creativiteit na middernacht?
Maar eerlijk — niet iedereen haalt iets uit een vroege start. Uit recent onderzoek van de Radboud Universiteit blijkt dat nachtuilen later op de dag (of avond) juist creatiever zijn en beter in probleemoplossing. Zelf merk ik: rond 23:30, als iedereen eindelijk stil is in huis, schieten de ideeën binnen. Mijn zus appt me regelmatig haar beste playlist-tips om 1 uur ‘s nachts — en dat zijn óók gewoon productieve uren, toch?
Kan je je ritme veranderen?
Hier verschillen de meningen nogal. Sommigen zeggen: “Met genoeg discipline kan iedereen leren vroeg op te staan,” terwijl anderen zweren dat ze biologische nachtbrakers zijn. Ik probeerde een maand lang het ‘5 AM Club’-experiment — eerlijk, na dag tien was ik zombie. Misschien werkt het nu eenmaal niet voor elke levensfase (of elk weertype trouwens — donkere Nederlandse winters maken vroeg opstaan echt loodzwaar).
Tips om jouw productieve moment te vinden
- Observeer jezelf: Wanneer ben je alert? Probeer het eens bij te houden, gewoon in je notities.
- Experimenteer met blokken: Werk een week lang telkens op andere tijden en kijk wat werkt.
- Stem je werk af: Grote taken op je piekmomenten, kleine klusjes op de “off”-uren—werkt bij mij opvallend goed.
- Respecteer je ritme (maar wees flexibel): Soms vraagt het leven wat anders, maar luister meestal naar je biologische klok… nou ja, binnen redelijkheid.
De Nederlandse twist
Wat opvallend blijft: we zijn in Nederland dol op ‘s ochtends vroeg alles doen — denk aan de ochtendspits, koffietjes bij de AH To Go. Tegelijkertijd zie je in Amsterdam steeds meer 24-uurs cafés en nachtwerkplekken; misschien verandert ons ritme gewoon. In onze Slack-werkchat gisteren: de helft wil meetings om 8:30, de ander om 21:00. Tja, ergens zegt dat ook alles.
Dus… wie wint?
Misschien wint géén kant echt — het draait om wat werkt voor jouw leven, je gezin, je werk of simpelweg je hoofd. Ben je ‘s ochtends op je scherpst? Pak dat moment. Krijg je na tienen ineens superkrachten? Dan ben je gewoon een legitieme nachtuil. En mocht je ritme ooit veranderen — dat is óók oké. In ieder geval: probeer, experimenteer, en deel vooral jouw ervaring hieronder. Wie weet wat er nog uitkomt…
