Iedereen wil moeiteloos dingen onthouden — de naam van die collega die je net hebt ontmoet, de code van de deur bij de sportschool, of gewoon de boodschappenlijst. Wist je dat de klassieke highlighter-plus-notities-aanpak niet eens de meest effectieve is? Onlangs las ik een onderzoek dat m’n kijk op leren lichtelijk op z’n kop zette. En het mooiste: je hoeft er bijna niets extra’s voor te doen.

Markeren is (bijna) zinloos — dus wat dan wel?

Dat felgele gearceer in je studieboeken. Je denkt: “Check, dit ken ik straks perfect.” Maar uit praktisch elk degelijk onderzoek blijkt: highlighters bieden een vals gevoel van controle. In ons team op kantoor lachte laatst iemand: “Ik highlight m’n boodschappenlijst en vergeet alsnog de eieren.” Geloof mij, herkenbaar.

De truc: Actief ophalen in plaats van instampen

Hier komt dus dat kleine psychologen-trucje waar ik behoorlijk enthousiast over ben geraakt (al zal het voor iedereen anders werken — je weet maar nooit): ‘retrieval practice’, oftewel actief ophalen. Simpel gezegd: in plaats van steeds teksten overlezen of markeren, dwing je jezelf om informatie zélf te reproduceren uit je hoofd. Even geen spiekbriefjes, ook niet kort gluren.

Bijvoorbeeld — probeer na het lezen van een artikel in eigen woorden samen te vatten wat je zojuist las, zonder te kijken. Of vraag iemand in je omgeving, “Wat weet jij hier eigenlijk van?”, en leg zelf uit wat je weet. Mijn buurman doet dat bijvoorbeeld altijd met z’n kinderen; laat ze hun huiswerk hardop navertellen tijdens het eten. En geloof het of niet, ze scoren er beter door.

Drie actieve onthoudtips voor elke dag

• Quiz jezelf: Zet voor jezelf na het lezen van iets drie quiz-vragen op papier — en probeer die een paar uur later zonder boek te beantwoorden.
• Verdeel in kleine porties: In plaats van een hele samenvatting in één keer stampen, laat je jezelf elke dag een klein stukje vertellen of opschrijven.
• Leg uit aan een ander: Vertel kort wat je geleerd hebt (aan je collega, je kat — maakt niet uit), zonder terug te bladeren.

Waarom werkt dit juist in Nederland zo lekker?

Misschien ligt het aan onze nuchterheid. In Nederland heerst vaak een “doe maar gewoon”-mentaliteit, dus urenlang met stiften of fancy apps in de weer liggen midden in de UB voelt voor velen wat overdreven. Terwijl retrieval practice juist in kleine pauzes past: even vijf minuutjes iets proberen te reproduceren terwijl je in de trein zit, of in de rij voor de kassa (Plus, Jumbo — pick your favorite winkel).

En eerlijk? Sinds ik deze aanpak gebruik, onthoud ik zelfs de namen van de nieuwe mensen bij de vrijdagmiddagborrel — hoewel misschien ook gewoon geluk. In ieder geval, het koste me minder tijd en ik hoefde niet van die overdreven to-do’s bij te houden.

Niet alles werkt voor iedereen… maar proberen kan geen kwaad

Realistisch gezien geldt: ieder brein werkt anders. Mijn moeder zweert bij ouderwets notities maken, m’n collega floept alles meteen z’n agenda in — en zelf flopte ik met highlighters, tot ik overstapte op retrieval practice. Dus heel eerlijk: misschien werkt deze truc minder voor sommige mensen. Maar uiteindelijk is het zo makkelijk dat het weinig kwaad kan om te proberen.

In het kort: probeer de komende week eens om bewust minder te markeren, en meer actief op te halen wat je hebt gelezen — hardop, in je hoofd, of tegen de spiegel. Deel gerust in de reacties hoe het voor jou uitpakt, want ik ben benieuwd wie er nog meer fan wordt van deze kleine geheugenswitch…

In ieder geval, succes — en wie weet onthoud je deze tip net wat langer dan die met een gele streep.