Ooit betrapte je jezelf erop dat je automatisch “sorry” zei in de supermarkt, terwijl iemand anders juist tegen jouw karretje botste? Of dat je “dankjewel” uit force of habit appte, zelfs al had die collega eigenlijk alleen zijn werk gedaan? Kleine woorden, groot effect — althans, dat merk ik de laatste tijd steeds vaker.

Het klinkt een beetje overdreven misschien, maar in Nederlandse gesprekken — van appjes tot verjaardagen bij oma in de keuken — kunnen “sorry” en “dankjewel” je relaties méér schade doen dan je denkt. Dat hoorde ik laatst zelfs in de trein, waar twee meiden besproken of ze wel of niet moesten bedanken na een etentje bij vrienden. Best gek toch?

Hoe sorry en dankjewel ongemerkt relaties kunnen schuren

Laten we eerlijk zijn: geen enkel woord is op zichzelf schadelijk. Maar taal bouwt verwachtingen op. Het woord “sorry” wordt bijvoorbeeld soms zó vaak gebruikt dat het zijn waarde verliest. Mijn buurman zei vorige week nog: “Als iedereen de hele tijd sorry zegt, weet je op een gegeven moment niet meer of het iets betekent.” Ik moest grinniken, want stiekem heb ik me daar zelf ook schuldig aan gemaakt.

Sorry zeggen uit automatisme maakt van excuses bijna een stopwoord. Je gesprekspartner kan zich daardoor misschien juist niet gezien voelen in zijn gevoel — of erger, het gevoel krijgen dat je je verantwoordelijkheid ontwijkt. Hetzelfde geldt voor “dankjewel”: volgens mijn collega (“in ons teamoverleg vorige maand”) kan obligaat bedanken overkomen als afstandelijk of zelfs passief-agressief. Tja, misschien heeft ze een punt…

Wanneer wel en wanneer niet: een praktische gids

• Wees oprecht: Zeg sorry of dankjewel alleen als je écht iets meent. Het wordt meteen opgepikt als je het puur uit gewoonte doet.
• Kijk naar de context: Is er daadwerkelijk iets gebeurd waardoor een excuus gepast is? Soms is stilte empathischer dan een hol “sorry”.
• Gebruik alternatieven: In plaats van “dankjewel” kun je ook specifiek zeggen wat je waardeert. Bijvoorbeeld: “Fijn dat je het mailtje zo snel stuurde, dat hielp echt.”
• Vermijd overdrijven: Drie keer achter elkaar bedanken komt al snel over als onoprecht of onzeker. Eén keer is meestal genoeg — tenzij je moeder je nog steeds aanspoort om “beleefd te blijven”.

Overigens — soms vraagt de situatie gewoon om géén reactie. Deed iemand zijn werk? Een kort knikje volstaat. Werd er ongemerkt een fout gemaakt, maar is die al opgelost? Misschien hoeft niemand de schuldige aan te wijzen. In ons buurthuis kwam dat onlangs ter sprake tijdens het koffiedrinken, en gek genoeg voelde het direct relaxter.

Praktijkvoorbeelden: uit het leven gegrepen

Op het werk kreeg ik vorige maand van mijn teamleider feedback: te vaak “sorry” zeggen maakt je minder daadkrachtig. In plaats van je zwak opstellen, kun je ook gewoon aangeven wat je de volgende keer anders doet. En thuis? Mijn partner zei laatst (half-grappend): “Je bedankt me zelfs als ik de vaatwasser uitruim — terwijl het mijn beurt is!” Misschien herken je dat…

Herkenbaar is ook dat het in verschillende regio’s anders kan voelen. Tijdens een weekendje Groningen merkte ik dat daar een knikje meer zegt dan een woord. In de Randstad is iedereen juist weer sneller met bedanken, weet ik niet of dat altijd even oprecht klinkt.

Dus… wat nu?

De volgende keer dat je je betrapt op een automatische “sorry” of “dankjewel”— denk even na. Is het nodig? Meen je het echt? Soms zegt zwijgen, of juist een andere opmerking, veel meer dan die geijkte woorden. In het begin voelt het onwennig, maar uiteindelijk worden je relaties er vaak eerlijker en relaxter van. In ieder geval — zo werkt het voor mij, hoewel het kan zijn dat jij er weer anders in staat…

En ja, ik ben benieuwd: hoe pakken jullie dit aan? Deel je ervaring hieronder, of gooi ‘m in de groepsapp… Misschien leer ik er weer iets van.
In ieder geval succes — en eh… bedankt voor het lezen!