Het klinkt misschien gek, maar hoeveel keer per dag zegt u ‘sorry’, zonder dat daar eigenlijk echt reden voor is? Volgens mijn vriendin uit Rotterdam is het inmiddels een soort nationale sport geworden—van ‘sorry, mag ik er langs?’ tot ‘sorry, ik ben vijf minuten te vroeg’. En dat rechtvaardigen van onze keuzes? Daar zijn wij Nederlanders ook goed in, net als in fietsen met wind tegen. Maar waarom eigenlijk? En nog belangrijker: hoe kom je er vanaf, zonder een botterik te worden?
Waar komt al dat “sorry” en verklaren vandaan?
Op een regenachtige dinsdag, net na het kopen van een overduidelijk te dure cappuccino bij CoffeeCompany—de barista zei trouwens ook ‘sorry, duurt iets langer vandaag’—besefte ik dat ik mezelf ook weer liep uit te leggen. Aan niemand in het bijzonder, trouwens. Blijkbaar wordt van jongs af aan ingeprent: niet te veel opvallen, een beetje inschikken en vooral beleefd zijn. Mijn moeder zei vroeger altijd: “Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.” Misschien herkent u dit ook.
Toch blijkt uit recent onderzoek (vorige maand nog in NRC besproken) dat te vaak “sorry” zeggen of jezelf verantwoorden meer kwaad dan goed kan doen. Je wordt er wat onzeker van, anderen gaan je minder serieus nemen en op de lange termijn kost het bakken met energie.
Waarom stoppen met onnodig excuses maken?
- Zelfvertrouwen gaat omlaag — Steeds maar excuseren brengt je onbewust in een underdogpositie.
- Grenzen vervagen — Niemand weet waar u voor staat, laat staan u zelf.
- Irritatie rondom — Mijn collega zei laatst letterlijk: “Hij zegt zo vaak sorry, dat je niet meer hoort waarvoor het is.” Tja, daar staat u dan met uw goede bedoelingen.
En misschien merk je het, sinds thuiswerken en alle Zoom-overleggen is het nog erger geworden. U kent het wel: tijdens een videomeeting toch even verantwoorden waarom de kat over het toetsenbord loopt—“Sorry hoor, ze is zo eigenwijs.” Maar wie zit daar op te wachten? Misschien maak ik het nu te groot. Maar het gebeurt wél.
Hoe het anders kan: tips van de psycholoog
Vorige week sprak ik een psycholoog (modules gevolgd bij de UvA, altijd indrukwekkend) die met een paar simpele alternatieven kwam, en eerlijk, het werkt. Hier de belangrijkste inzichten.
-
Vervang “sorry” door dankbaarheid
Dus geen “Sorry dat ik te laat ben”, maar “Bedankt voor het wachten”. Klein verschil, groot effect. -
Stilte is ook een antwoord
U hoeft niet altijd uit te leggen waarom u iets doet. Gewoon zeggen: “Vandaag lukt het niet voor mij.” Zonder verklaring. Klinkt spannend de eerste keer, went daarna snel. -
Oefen thuis bij routinezaken
Volgens die psycholoog werkt het als je kleine situaties pakt: “Nee, vandaag geen extra taak voor mij”—en niet hoeven toevoegen “want ik heb het al zo druk met…”
Praktische handvatten (en een beetje lef)
M’n buurvrouw (nooit verlegen voor een mening) zegt altijd: “Als je het zelf normaal vindt, volgt de rest vanzelf.” Maar in de praktijk… kan het ongemakkelijk voelen om niet elke ruimte op te vullen met uitleg of sorry’s. In ons teamchat werd dit laatst besproken—de meeste reacties waren eerst ongemak, toen nieuwsgierigheid, en nu? We taggen elkaar als iemand zich weer onnodig verontschuldigt. Niet om te pesten, maar om bewust te worden.
- Zet een week lang een plusje in je notities als je ‘sorry’ wilt zeggen, maar het niet doet.
- Maak uzelf bewust: bij wie doet u het vaak? Familie, werk, onbekenden?
- Test hoe mensen reageren als u alleen “nee” zegt. Vraagt iemand door? Dan hoeft u pas te kiezen wat u deelt.
En nu?
Eerlijk gezegd, ik weet niet zeker of deze nieuwe aanpak altijd werkt—misschien loop je af en toe tegen een boze blik aan bij de buurtsuper als je niet standaard alles uitlegt. Maar ik merk wel: je voelt je vrijer, rustiger. Nu alleen nog die neiging om cappuccino’s met havermelk te rechtvaardigen bij mezelf loslaten… in ieder geval: proberen maar eens een dag geen sorry te zeggen. Kijken wat er gebeurt.
Heeft u ervaringen of tips? Deel ze gerust hieronder—scheelt mij weer een excuses voor een lang verhaal. In ieder geval, succes ermee (of niet… u begrijpt het).
