Je kent het vast: die eindeloze discussie in de trein of bij de koffieautomaat — is het slim om ’s ochtends te leren, of pik je ’s avonds toch meer op? Onlangs sprak ik in de kantine van de universiteit met een groep studenten over dit thema, en de meningen vlogen alle kanten op. De wetenschap heeft zich er inmiddels vaak over gebogen, maar verrassend genoeg is het antwoord minder zwart-wit dan je misschien hoopt.

De biologische klok — hoe zit het bij jou?

Veel onderzoekers wijzen op onze circadiane ritmes — dat interne klokje dat eigenlijk alles bepaalt: van je energiedip om 15:00 tot de tijd waarop je het liefst opstaat. In Nederland hoor je het vaak: “De ochtendstond heeft goud in de mond”, maar daar valt over te twisten.
Volgens een grote studie van de Rijksuniversiteit Groningen blijken jongeren juist vaker avondmensen. Ouder worden? Dan schuift de voorkeur naar de ochtend. Nou heb ik zelf ooit gedacht dat je brein gewoon, tsja, altijd primetime is na een kop Douwe Egberts, maar blijkbaar zit het iets genuanceerder.

Wat zegt de wetenschap? Korte feiten

• Ochtendstudie: Volgens onderzoek van Harvard presteer je beter op geheugentests tussen 9:00 en 12:00. Je brein kan makkelijker focussen, vooral als je goed geslapen hebt.
• Avondstudie: Kom je ’s avonds juist op dreef? Daar is ook bewijs voor. Studies van het Radboud wijzen uit dat creatief denken en ‘out of the box’ oplossingen vaak makkelijker gaan rond 19:00–21:00, mits je niet helemaal uitgeblust bent na je werk of studie.
• Tussendoor studeren: Mijn oude buurvrouw zei altijd: “Niet alles opdelen, soms werkt het gewoon als je tussendoor leert.” Wetenschappers van de UvA zijn het deels met haar eens — korte, verspreide sessies werken vaak beter voor het langetermijngeheugen.

Ochtend of avond — waar kies jij voor?

Kleine disclaimer: niemand is exact hetzelfde. Ik had laatst een collega die om 5:30 uur begon met werken — voor mij persoonlijk voelt dat meer als straf. Tegelijk ken ik freelancers in Utrecht die ’s nachts de beste presentaties uit hun mouw schudden. Wat wel opvalt in de onderzoeken: consistentie telt. Vast ritme? Dat helpt echt, zelfs als het maar een halfuurtje per dag is.

mocht je twijfelen — probeer een weekje op verschillende momenten te studeren. In ons groepschat kwam laatst een handige tip voorbij: check je energie levels met een gratis app (zoals SleepCycle) en noteer wanneer je je écht scherp voelt. Soms verras je jezelf.

Mijn persoonlijke tip (en een kleine kanttekening)

Zelf leer ik ’s ochtends sneller woordjes, maar complexe teksten snap ik, heel eerlijk, beter na het avondeten. Misschien heb ik gewoon mazzel met mijn schema — of het is de tweede kop koffie — maar het idee dat iedereen een vaste ‘beste tijd’ heeft, daar ben ik niet helemaal zeker van.

In Breda hoor ik trouwens steeds vaker dat mensen studeren in de trein (het schijnt rust te geven, vooral als je noise-cancelling koptelefoon hebt — maar ja, die zijn prijzig, niet voor elke student).

Conclusie: mixen mag!

De wetenschap geeft richting, maar uiteindelijk ben jij je eigen proefkonijn. Of je nu in de vroege ochtend aan de slag gaat of net na de late-night snack: zorg dat je voldoende slaapt en schakel regelmatig even uit — dat werkt eigenlijk altijd.
Laat hieronder weten: ben jij team ochtend of team avond? Of, net als ik, gewoon team “kijken wat werkt”? In ieder geval — succes met studeren en hopelijk komt die deadline nét iets minder snel dichterbij…