Ooit geprobeerd je boodschappenlijstje digitaal bij te houden — om het vervolgens precies op het verkeerde moment kwijt te zijn? Of andersom: notities op goed oud papier gemaakt, en nog weken later een vaag krabbeltje teruggevonden met “kaas (!)”? Recent vertelde mijn collega uit Rotterdam dat hij nooit meer iets digitaal opschrijft, omdat hij gewoon vergeet dat-ie het überhaupt ooit getypt heeft. Kort gezegd: we hebben allemaal zo onze voorkeur. Maar wat zegt de wetenschap eigenlijk: onthoud je meer met papier of met een digitaal scherm?
Het geheugen: pen, papier en pixels
De afgelopen maanden doken in onze appgroep ineens flinke discussies op over ‘echt’ onthouden. Veel mensen geloven: als je iets opschrijft met de hand — blijft het gewoon beter hangen. Niet alleen oudere generaties zweren erbij; steeds meer jongeren ruilen de Google Docs in voor notitieboekjes van HEMA. Ik geef toe: als ik iets écht wil onthouden, krabbel ik het op een gele sticky note. Maar misschien is dat gewoon ouderwetse nostalgie — of werkt het echt?
Feiten: wat zeggen onderzoeken?
Er zijn verrassend veel studies naar deze vraag, bijvoorbeeld bij de Universiteit van Utrecht (paar jaar terug). Daaruit bleek dat studenten beter scoorden bij een quiz als ze hun aantekeningen met de hand maakten in plaats van op een laptop. Handgeschreven notities vereisen blijkbaar meer actieve verwerking — je hersenen gaan meer “aan” bij pen en papier dan bij typen.
Maar — en dit vond ik zelf wel frappant — er zijn ook onderzoeken (zoals eentje van Universiteit Leiden) die aantonen: digitale notities zijn sneller, efficiënter, én makkelijker te doorzoeken. Zeker als het om lange teksten gaat, of complexe projecten. De productiviteit wint het daar soms van het geheugen. Zou het dan per persoon verschillen? Nou ja, veel experts vinden van wel.
De voorsprong van papier
- Handgeschreven teksten activeren meer hersengebieden (vooral motorisch en spatieel — stond in een Noorse studie die ik laatst las)
- Je ziet sneller verbanden, omdat je letterlijk ruimte neemt voor pijltjes, tekeningen en rare schetsen
- Minder afleiding — geen notificaties, appjes, of Instagram
- Dingen onthouden voelt… tastbaarder. Misschien werkt dat psychologisch wel
Op papier fruts je soms rare tekeningen en pijlen in de marge. Juist die kleine visuele hints maken het onthouden vaak makkelijker. Mijn buurman uit Haarlem zweert bij z’n ouderwetse collegeblok: “Als ik het opschrijf, hoef ik het niet meer zes keer terug te lezen”. Hoewel, bij mij werkt dat ook niet altijd hoor…
Maar digitaal heeft ook z’n voordelen
- Snel zoeken: even ctrl+F en je vindt dat ene vergeten idee terug
- Synchroniseren tussen apparaten — ideaal als je tussen kantoor en thuis pendelt
- Voor wie snel typt, zijn grote aantekeningen in 10 minuten gemaakt
- En ja, tijden veranderen: steeds meer vergaderingen zijn digitaal — je notities dus ook
Zelf ben ik drie maanden terug toch weer Evernote gaan proberen, omdat ik koppige handgeschreven notities steeds kwijtraakte (vraag maar niet hoe). Maar, het euforische gevoel van een volle papieren pagina missen digitale apps dan weer totaal. In het kort: elk systeem heeft z’n eigenaardigheden. Zeker voor mensen met een rommelige geest — zoals ik — is consistentie misschien wel belangrijker dan de methode.
Wat werkt nu het beste voor onthouden?
In theorie onthoud je met handgeschreven notities net wat meer, omdat je meer nadenkt over wat je opschrijft. Maar digitaal wint het duidelijk qua gemak, snelheid en toegankelijkheid. Misschien is combineren wel het beste: bijvoorbeeld belangrijke dingen met de hand — to do’s digitaal. Of, wat mijn moeder altijd zei: “Als het maar uit je hoofd is, is alles goed.”
- Experimenteer een week met alleen handgeschreven notities
- Probeer daarna alles één week digitaal
- Vergelijk: waar denk je meer aan terug? Wat is praktisch voor jou?
In ons team merkten we: iedereen zweert bij iets anders. Misschien is dat wel het ene echte advies. Nou ja, of ik mis gewoon iets… Wat werkt nou voor jou? Laat even weten — ik ben benieuwd naar jullie ervaringen. In ieder geval: probeer, faal, lach om jezelf en kies gewoon wat bij je past. In het ergste geval vergeet je een keer de kaas, dat overleef je wel.
