Nieuwe ontwikkelingen in de onderhandelingen

De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy heeft opgeroepen tot een bijeenkomst met de Amerikaanse president Donald Trump om over ‘gevoelige kwesties’ te praten. Dit terwijl de onderhandelaars dichter bij een definitief concept van een vreedzaam akkoord komen, bijna vier jaar na de volledige invasie van Oekraïne door Rusland.

During een embargo-briefing op dinsdag liet Zelenskyy weten dat Amerikaanse en Oekraïense onderhandelaars consensus hadden bereikt over verschillende punten die gericht zijn op het beëindigen van de oorlog. Toch bleven enkele belangrijke kwesties, zoals het territoriumbeheer in de oostelijke industriële regio, nog onuitgesproken.

Volgens de Oekraïense leider moeten dergelijke onderwerpen op het leiderschijniveau worden besproken. Woordvoerders van Zelenskyy bevestigden woensdag dat hij een ontmoeting met de Amerikaanse leiders wil plannen, vooral over de territoriale vraagstukken.

Wat is er besproken in de recente onderhandelingen?

De gesprekken in de Amerikaanse staat Florida waren intensief en omvatten het diverse 20-puntenplan. Rusland heeft inmiddels de laatste versie van het voorstel beoordeeld. Het Kremlin meldde woensdag dat president Vladimir Putin geïnformeerd was door emissaris Kirill Dmitriev en dat Moskou bezig is met het opstellen van een reactie.

De Oekraïense regering heeft meermaals geprobeerd om de VS te bewegen tot aanpassingen in het oorspronkelijke vredesplan van Trump. Dit plan werd aanvankelijk door velen beschouwd als een wensenlijst van de Kremlin, waarin onder andere werd geëist dat Oekraïne meer grondgebied zou afstaan en dat het de NATO-lidmaatschapsambities zou opgeven.

De nuances van het 20-puntenplan

Volgens Zelenskyy vertegenwoordigt de nieuwste variant van het 20-puntenplan een aanzienlijke verbetering ten opzichte van eerdere versies. Oekraïne zou haar leger behouden op de huidige sterkte van ongeveer 800.000 soldaten tijdens vrede, met aanvullende garanties die worden geboden door documenten in samenwerking met de Verenigde Staten en Europese bondgenoten.

Ondanks de vooruitgang blijven er grote onenigheden bestaan over de controle van het Oostelijke Donbas-gebied, specifieker de regio’s Donetsk en Luhansk. Zelenskyy benoemde dit als ‘het moeilijkste punt’.

Oekraïne stelt voor de controle te behouden en de vijandelijkheden te stoppen langs de huidige frontlijnen, terwijl Moskou eist dat alle troepen uit de oostelijke Donetsk-regio worden teruggetrokken. Oekraïne controleert nog een kwart van deze regio en wijst verlaging van de controle af.

Plan voor territoriale kwesties en de rol van internationale troepen

Omdat Rusland naar verwachting haar maximale territoriale eisen blijft hanteren, heeft de VS een compromis voorgesteld waarin betwiste gebieden worden omgezet in vrij economische zones. Oekraïne stelt dat elk dergelijk plan afhankelijk moet zijn van een referendum.

De kwestie rondom de Zaporizhzhia-kerncentrale, momenteel in Russisch gecontroleerde gebieden, is nog niet opgelost. Zelenskyy suggereert het instellen van een kleine economische zone daar.

Zelenskyy benadrukt dat, indien alle regio’s inclusief en controle behouden blijven, er een akkoord kan worden bereikt. Anders kunnen de opties variëren van voortzetting van de oorlog tot beslissingen over economische zones.

Ook wordt gesproken over de terugtrekking van Russische troepen uit de regio’s Dnjepr, Mykolaiv, Sumy en Charkov. Internationale troepen zouden langs de contactlijn gestationeerd moeten worden om de naleving van de overeenkomst te waarborgen. Zelenskyy wijst erop dat het vertrouwen in Rusland laag is en dat de contactlijn feitelijk is veranderd in een zone van economische vrijheid, waar internationale troepen aanwezig moeten zijn om toezicht te houden.

Internationale waarneming en verdere suggesties

Journalist Audrey MacAlpine van Al Jazeera benadrukt dat het territoriumvraagstuk nog steeds ‘op tafel ligt’. Ze merkt op dat er nog geen concrete uitwerking is van exacte antwoorden op dat vraagstuk, hoewel er suggesties worden gedaan zoals het installeren van een frontlijnmonitoringsysteem.

Volgens haar zijn er punten waarop beide partijen mogelijk concessies moeten doen, omdat er verschillen bestaan tussen Oekraïne en Rusland over de bereidheid om bepaalde afspraken na te komen.

Doorverwijzingen in het vredesproces en veiligheidsborgen

De ontwerptekst verzekert dat Oekraïne ‘sterke’ veiligheidsgaranties krijgt die gelijkwaardig zijn aan Artikel 5 van de NAVO. Dit betekent dat de partners van Oekraïne verplicht zouden zijn om bij een nieuwe Russische aanval in actie te komen.

Zelenskyy zegt dat een apart bilateraal document met de VS deze garanties zal vastleggen. Het mechanisme zal gebruik maken van satelliettechnologie en vroege waarschuwingssystemen om de compliance en snelle reactie te sturen.

De Amerikaanse betrokkenheid wordt als een ongekend belangrijke stap beschouwd, waarbij de VS sterke veiligheidsgaranties aan Oekraïne zouden geven.

Toekomstige stappen en economische aspecten

Het concept stelt ook dat Oekraïne op een vastgestelde datum lid wordt van de Europese Unie, dat er verkiezingen worden gehouden na het sluiten van het akkoord, en dat het handelsverdrag met de VS wordt versneld.

Daarnaast voorziet het plan in fondsen voor wederopbouw en economische investeringen. Zelenskyy benadrukt dat Oekraïne zelf de prioriteiten voor het verdelen van deze fondsen kan bepalen, zeker binnen gebieden onder Oekraïense controle.