Rechtszaak aangespannen door organisatoren

Begin april werd een pro-Palestina conferentie abrupt beëindigd door de politie in Berlijn, waarna de organisatoren besloten hebben een rechtszaak aan te spannen tegen de autoriteiten. Ze hopen dat een rechterlijke uitspraak zal vaststellen dat het politieoptreden onwettig was bij de onderbreking van het Palestine Congress, een bijeenkomst van solidariteitsactivisten en mensenrechtenexperts die samenkwamen om de situatie in Gaza te bespreken en de vermeende medeplichtigheid van Duitsland aan Israël te onderzoeken.

De gebeurtenis en de rechtelijke procedure

De zaak wordt woensdag behandeld door het Berlijnse bestuursgerechtshof. Het Duitse standpunt is dat de politie preventief handelde omdat zij verwachtten dat er strafbare uitingen zouden worden gedaan, zoals haatzaaien, verspreiding van propaganda of gebruik van symbolen van ongrondwettelijke en ’terroristische’ organisaties. Deze veronderstelling was deels gebaseerd op een persconferentie voorafgaand aan het evenement, waarin organisatoren volgens de autoriteiten niet genoeg afstand namen van de Hamas-aanval op Zuid-Israël op 7 oktober 2023.

Op 12 april 2024 werden honderden politieagenten in uitrusting met helmen en shields naar de locatie gestuurd, een ruimte die normaal gebruikt wordt voor bruiloften. De stroom werd afgesloten en het evenement werd onmiddellijk onderbroken, waardoor sprekers niet hoorbaar of via livestream uit te zenden waren.

Reacties en juridische argumenten

Michael Ploese, de advocaat van de organisatoren, stelde tegen Al Jazeera dat hij geen ander geval kent waarin een conferentie werd stopgezet zonder dat er een strafbaar feit was gepleegd. Hij benadrukte dat de Duitse wet restricties op bijeenkomsten in besloten ruimtes alleen toestaat bij een grote waarschijnlijkheid dat een misdrijf plaatsvindt, terwijl de vrijheid van meningsuiting volgens hem meestal voorrang krijgt.

Onder de organisatoren bevond zich onder andere Juedische Stimme, een Joodse organisatie die kritisch is op Israël en gelieerd is aan een Amerikaanse groep met dezelfde naam, die joodse vredesactivisten ondersteunt. Wieland Hoban, voorzitter van Juedische Stimme, verklaarde dat het een succes was dat de conferentie überhaupt van de grond kwam, maar dat hij niet had verwacht dat deze al na een uur zou worden beëindigd.

Repressie en internationale spanningen

De Duitse politie en veiligheidsdiensten worden tijdens de voortdurende oorlog in Gaza herhaaldelijk beschuldigd van het onderdrukken van pro-Palestina demonstraties. Vele protesten worden verboden of in sommige gevallen beëindigd met geweld. Daarbij wordt vaak verwezen naar de steun van Duitsland aan Israël en de geschiedenis van de Holocaust, waarbij zes miljoen Joden werden vermoord. Sommige critici vinden dat deze herinnering wordt misbruikt om schadelijke restricties op te leggen op kritiek tegen Israël, ook onder Joodse Duitsers die voor Palestina opkomen.

Wieland Hoban verwerpt deze rechtvaardiging en stelt dat Duitse wetten ook tegen Joden worden gebruikt die zich uitspreken voor Palestina. Hoban voegde daaraan toe dat het zelfs voor Joodse Holocaust-overlevenden mogelijk is om door een Duitse autoriteit te worden aangeklaagd voor het uiten van mening over de Holocaust; bijvoorbeeld door de term Relativierung, die wordt gebruikt om het kleineren van de Holocaust te beschrijven door vergelijkingen met andere misdaden.

Internationale reacties en mogelijke gevolgen

Vorige maand uitten meerdere Verenigde Naties-experts zorgen over de patroon van politiegeweld en de schijnbare onderdrukking van Palestijnse solidariteit in Duitsland. Als de rechtbank beslist dat de organisatie van de conferentie gelijk krijgt, zou dat een belangrijke tegenvaller betekenen voor Berlijns beleid. Beelden van politiegebruik tijdens vreedzame demonstraties voor Gaza in Duitse steden worden wereldwijd gedeeld.

Wat deze casus bijzonder maakt, is dat het niet ging om een openbare protestactie, maar om een binnenbijeenkomst met discussies en toespraken op een besloten locatie. Dit deed vrezen dat ook binnen de grenzen van de politiek toegestane uitingen repressie kunnen plaatsvinden, ondanks dat de juridische verwachting eerder was dat zulke controverse niet binnen de publieke, indoor sfeer mocht plaatsvinden.