Herinner je je nog de eerste keer dat je weer studiemateriaal opensloeg — deze keer niet als frisse student van 21, maar ergens rond je veertigste? Toegegeven, de motivatie is vaak sterker. Alleen zijn er ineens óók kinderen, werk, hardnekkige kopzorgen over hypotheek en pensioen. Toch zie ik steeds meer mensen in mijn omgeving — collega’s, vrienden, m’n eigen zus — die kiezen voor serieuze bijscholing rond of na hun veertigste.
Volgens onderzoek van het CBS start elk jaar een groeiend aantal 40-plussers met een nieuwe opleiding. Waarom durven steeds meer mensen die sprong te wagen, ondanks volle agenda’s? Er is één aanpak die verrassend goed werkt. En misschien nog belangrijker: hij is simpeler dan alle “5 stappen naar succes”-gidsjes op LinkedIn.
Waarom nu beginnen?
- Banen zijn minder zeker — niemand vertrouwt er meer op dat je één carrière tot je pensioen volhoudt.
- Kennis veroudert. Software dwingt ons bij te blijven, of het nu gaat om Microsoft Teams of AI in je sector.
- Persoonlijke groei: “Je bent nooit te oud om te leren”, zegt mijn buurvrouw altijd. En nu geloof ik haar… meestal.
Wat werkt écht: De 20-minuten-methode
Klinkt misschien als een truc uit een glossy tijdschrift, maar ik ben er dus gewoon mee begonnen. De 20-minuten-methode betekent: je plant elke dag (of minstens drie keer per week) blokken in van twintig minuten. Geen multitasking — alleen je studie. Geen Whatsapp, geen koffie halen — even echt focussen.
Waarom 20 minuten? Het is kort genoeg om niet te gaan uitstellen (“kom, nog één aflevering Netflix…”), maar lang genoeg om wél beetje bij beetje je stof te verwerken. Mijn collega bij de Hogeschool van Amsterdam zwoer erbij — haar cijfers gingen zelfs omhoog na haar veertigste, en ze blijft het aanraden.
Hoe begin je?
- Kies een vast moment. Bijvoorbeeld elke ochtend na het ontbijt. Duw je agenda niet vol — twintig minuten lijken weinig, maar opgeteld per week bíjna een hele werkdag.
- Gebruik eenvoudige hulpmiddelen. Pen, papier, een timer. Je hebt geen dure apps nodig (tenzij je van gadgets houdt, natuurlijk…)
- Toets jezelf. Aan het eind van elke sessie: schrijf op wat het belangrijkste inzicht was. Ja, echt opschrijven. Makkelijker te onthouden!
Twijfels? Helemaal normaal
Leren op latere leeftijd is anders. Je hersenen nemen niet alles meer direct op (tenzij u toevallig een rasechte whizzkid bent), en soms denk je: waar ben ik aan begonnen? Op een bijeenkomst in Utrecht riep iemand uit de zaal: “Ik had op dag 1 al spijt!” Maar een maand later was juist zíj degene die de groep gemotiveerd hield.
Soms wordt het slopend. Vooral rond de deadlines. Maar in ons chatgroepje met andere “ouderejaars” zeggen we vaak: de voldoening is dubbel zo groot als je ondanks alles wél dat certificaat haalt. Misschien werkt het niet voor iedereen — al ken ik weinig veertigers die spijt hebben, eerlijk gezegd.
Nederlandse voorbeelden: Van bakkers tot backend developers
Vorige maand las ik over Henk uit Apeldoorn, die na 25 jaar bakker nu Java ontwikkelaar werd bij bol.com. Ook de moeder van mijn vriend rondde haar HBO-opleiding Sociaal Werk af naast drie kinderen én een orkestlidmaatschap. In de volksmond klinkt dat als “een beetje gek”, maar kijk eens om je heen bij een cursusavond aan de ROC: steeds meer ervaren hoofden in de banken.
Praktische tips, omdat het écht kan
- Zoek een buddy. Niet per se voor samen studeren, maar wel om even te sparren als je het even niet meer ziet zitten.
- Accepteer dat je niet alles onthoudt. Echt, niemand doet dat. Ben je iets vergeten? Kijk het gewoon lekker nog een keer terug.
- Wees niet te streng voor jezelf. Het tempo ligt soms lager en dat is gewoon oké. Je mag fouten maken — altijd.
Tot slot…
Studeren na je 40e is minder eng dan het lijkt. Misschien bungelen de boeken en Zoom-links in het begin aan een waslijntje in je hoofd, maar uiteindelijk vallen de puzzelstukjes vaak op hun plek. Wie weet sta je over een jaar zelf iemand moed in te praten die de sprong nog moet wagen. In ieder geval: deel gerust je ervaringen hieronder of deel dit artikel met die ene collega die “al te oud” zegt te zijn voor studie. Nou, je weet wel — gewoon proberen!
