Introductie van het onderzoek

Nieuw onderzoek suggereert dat de adolescentie mogelijk duurt tot de leeftijd van 32 jaar. Wetenschappers identificeren vier belangrijke “kerenpunten” in de ontwikkeling van de hersenen die plaatsvinden rond de leeftijden van ongeveer negen, 32, 66 en 83 jaar. Het onderzoek, gepubliceerd op dinsdag in het tijdschrift Nature Communications, bestudeerde bijna 4.000 hersenscans van deelnemers met leeftijden tot 90 jaar.

Methodologie en bevindingen

Door gebruik te maken van deze data, in combinatie met hersenontwikkelingspattingen, hebben onderzoekers vier grote levensfasen vastgesteld waarin het brein significante veranderingen ondergaat. Ze ontdekten dat menselijke persoonlijkheid en intellect na de adolescente periode — rond de leeftijd van 32 jaar — tot een stabiel niveau “plateau” en stabiliseren.

De vijf fases van hersenontwikkeling

Volgens de studie verloopt de hersenontwikkeling en -veroudering in vijf onderscheiden fases:

• Peuters en peuterleeftijd: van geboorte tot negen jaar
• Adolescentie: van negen tot 32 jaar
• Volwassenheid: van 32 tot 66 jaar
• Vroege ouderdom: van 66 tot 83 jaar
• Late ouderdom: vanaf 83 jaar en verder

Wanneer vindt de overgang tussen fases plaats?

Het onderzoek toont aan dat de hersenen zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden en situaties gedurende het hele leven. Vier leeftijden — negen, 32, 66 en 83 jaar — worden als cruciaal beschouwd voor de ontwikkeling van de hersenen. Deze transities worden gekenmerkt door processen zoals puberteit, stabilisatie van de persoonlijkheid, hersenstructuurherzieningen en afname.

Specifieke ontwikkelingsfasen

Peuters en kleuterleeftijd (geboorte tot negen jaar)

In deze periode groeit de grijze en witte stof van de hersenen snel. Volgens informatie van Johns Hopkins Medicine uit de Verenigde Staten, speelt de grijze stof een centrale rol bij het verwerken en interpreteren van informatie, terwijl witte stof het signaal transporteert naar andere delen van het zenuwstelsel.

“In de hersenen verwijst grijze stof naar het donkerdere buitenste gedeelte, terwijl witte stof het lichtere, binnenste deel vormt,” aldus Johns Hopkins. “In het ruggenmerg is deze opbouw omgekeerd: de witte stof bevindt zich aan de buitenkant, de grijze binnenin.”

De onderzoekers benadrukken dat de eerste jaren van het leven worden gekenmerkt door consolidatie en het elimineren van synapsen, de communicatiepunten tussen neuronen, naast snelle toename in de volumes van grijze en witte stof. Ook begint de puberteit tussen acht en 13 jaar voor meisjes en negen en 14 jaar voor jongens, wat veranderingen in hormonale expressie en neurologische structuur drastisch beïnvloedt.

Adolescentie (9 tot 32 jaar)

Oorspronkelijk werd aangenomen dat adolescentie enkel begint met de puberteit en eindigt vóór de leeftijd van 20 jaar. Het nieuwe onderzoek wijst echter uit dat de afbakening niet zo duidelijk is en dat de overgang afhankelijk is van maatschappelijke en culturele factoren. In veel West-Europese landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, wordt de adolescentiefase verlengd tot ongeveer 32 jaar.

De studie stelt dat op die leeftijd de hersenen de meest significante topologische veranderingen ondergaan. Vooral de witstofintegriteit en -volume nemen snel toe, wat wijst op een grote herstructurering van de hersennetwerken. Hoe en waarom deze langdurige fase in deze regio’s voortduurt, wordt momenteel niet nader verklaard.

Volwassenheid (32 tot 66 jaar)

De hersenontwikkeling versnelt in de eerste twee levensfasen, maar in de lange fase van volwassenheid verloopt dit proces meer op de achtergrond. Er worden geen grote veranderingen of mijlpalen meer waargenomen tot in de 60er jaren. Tijdens deze periode stabiliseert de hersenstructuur zich en worden de vaardigheden in abstract denken en persoonlijkheid stabieler.

Vroege ouderdom (66 tot 83 jaar)

Deze fase wordt gekenmerkt door geen plotselinge achteruitgang, maar wel door subtiele veranderingen in hersenconnectiviteit, veroorzaakt door een afname in witte stofintegriteit. Daarnaast worden de hersenen meer gefragmenteerd en coordineren regio’s minder als één geheel. Verschijnselen zoals geheugenstoornissen en cognitieve achteruitgang kunnen zich hierbij manifesteren, vooral met het begin van dementie en verhoogde bloeddruk.

Late ouderdom (vanaf 83 jaar)

Door het lage aantal onderzochte gegevens is deze periode minder gedetailleerd bestudeerd. Toch wijst de studie erop dat de hersenconnectie blijft afnemen, wat wijst op een verdere afname in structurale connectiviteit en de flexibiliteit van de hersenstructuur.

Verklaring en belang van de bevindingen

Het belangrijkste resultaat van dit onderzoek is dat de adolescentie nu tot ongeveer 32 jaar wordt gerekend, in tegenstelling tot de wereldwijde gangbare termijn van 10 tot 19 jaar volgens de Wereldgezondheidsorganisatie. Een rapport uit 2018 in The Lancet stelde dat adolescentie eindigt in de jaren twintig. Volgens Duncan Astle, neuro-informaticus aan de Universiteit van Cambridge en mede-auteur van het onderzoek, helpt deze nieuwe visie ons beter begrijpen wat de kwetsbaarheden van de hersenen zijn.

“Veel mensen voelen terugkijkend dat hun leven verschillende fasen kende. Nu blijkt dat ook onze hersenen vergelijkbare periodes doorlopen,” aldus Astle.