Invoering van visa-verboden voor Europese burgers

De Verenigde Staten hebben visumverboden opgelegd aan vijf Europeanen, waaronder een voormalige EU-commissaris. Volgens de Amerikaanse autoriteiten worden zij beschuldigd van druk uitoefenen op technologiebedrijven om de censuur en onderdrukking van “Amerikaanse standpunten waarmee ze het niet eens zijn” te bevorderen. In een verklaring op dinsdag omschreef de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, deze personen als “radicale activisten” die “de voortgang van censuurtherapie” door buitenlandse staten tegen “Amerikaanse sprekers en Amerikaanse bedrijven” hebben bevorderd.

Standpunt van de Amerikaanse overheid en reactie op de maatregelen

Rubio benadrukte dat “ideologen in Europa te lang georganiseerde pogingen hebben geleid om Amerikaanse platforms te dwingen Amerikaanse meningen te straffen die zij niet waarderen.” Hij voegde eraan toe: “De regering-Trump zal deze schendingen van extraterritoriale censuur niet langer tolereren.” De meest prominente doelwit was Thierry Breton, die van 2019 tot 2024 als Europese commissaris voor de interne markt diende. Sarah Rogers, de ondersecretaris voor publieke diplomatie, bestempelde Breton als de ‘brein’ achter de EU’s Digital Services Act (DSA), een baanbrekende wetgeving die bedoeld is om haatzaaiende uitlatingen, misinformatie en desinformatie op online platforms aan te pakken.

Verdeeldheid en controverse rondom de acties

Rogers beschuldigde Breton ook ervan dat hij de DSA gebruikte om Elon Musk, eigenaar van X en een nauwe bondgenoot van president Donald Trump, te bedreigen kort voorafgaand aan een interview dat Musk vorig jaar had met Trump tijdens de presidentscampagne. Breton reageerde op de visumverboden via een bericht op X, waarin hij het beschouwde als een ‘heksenjacht’. Hij vergeleek de situatie met de McCarthy-periode in de VS, toen overheidsfunctionarissen werden gedwongen af te treden wegens vermeende communistische connecties. “Aan onze Amerikaanse vrienden: Censuur ligt niet daar waar jullie denken,” voegde hij toe.

Andere namen en internationale reactie

De andere personen die door Rogers werden genoemd, zijn onder meer Imran Ahmed, CEO van het Centrum voor het Tegengaan van Digitale Haat, Josephine Ballon en Anna-Lena von Hodenberg, leiders van HateAid, een Duitse organisatie, en Clare Melford, die het Global Disinformation Index (GDI) beheert. De Franse minister voor Europa en Buitenlandse Zaken, Jean-Noël Barrot, veroordeelde de visumrestricties sterk en stelde dat de EU niet toestaat dat de regels voor haar digitale ruimte door andere landen worden opgelegd. Hij benadrukte dat de DSA “democratisch is aangenomen in Europa” en geen extraterritoriale invloed heeft op de Verenigde Staten.

Reacties van de betrokken organisaties

Ballon en von Hodenberg van HateAid beschouwden de visa-verboden als een poging om de handhaving van Europese wetgeving op Amerikaanse bedrijven die in Europa opereren te belemmeren. Ze verklaarden: “We zullen niet worden geïntimideerd door een overheid die beschuldigingen van censuur gebruikt om degenen die opkomen voor mensenrechten en vrijheid van meningsuiting het zwijgen op te leggen.” Een woordvoerder van het GDI noemde de Amerikaanse maatregel ‘immoreel, onwettelijk en niet-Amerikaans’, evenals ‘een autoritaire aanval op de vrije meningsuiting en een schandelijke daad van overheidscensuur.’

Context en bredere implicaties voor internationale politiek

De straffen volgen op de publicatie van een Nationaal Veiligheidsstrategie door de Trump-regering, waarin Europese leiders werden beschuldigd van het censureren van vrije meningsuiting en het onderdrukken van oppositie tegen immigratiebeleid. Volgens de Amerikaanse regering riskeren deze maatregelen “burgerlijke en culturele eroderende” effecten voor het continent. Vooral de DSA is een punt geworden in de spanningen tussen de VS en de EU, waarbij Amerikaanse conservatieven het beschouwen als een instrument voor censuur tegen rechtsdenkenden in Europa en daarbuiten. Brussel ontkent deze beschuldigingen. Deze wet vereist dat grote platforms uitleg geven over contentmoderatiebesluiten, transparantie bieden voor gebruikers en onderzoekers toegang verlenen tot gegevens over onderwerpen als de blootstelling van kinderen aan gevaarlijke inhoud.

Recente conflicten en toekomstige mogelijkheden

De spanningen namen deze maand verder toe nadat de EU Musk’s X-beoordeling beboette wegens overtreding van de regels rondom transparantie in advertenties en gebruikersverificatie. Washington liet vorige week weten dat belangrijke Europese bedrijven, zoals Accenture, DHL, Mistral, Siemens en Spotify, in het vizier konden komen voor mogelijke sancties in reactie daarop. Tevens heeft de VS de invoering van de Online Safety Act van het Verenigd Koninkrijk, die soortgelijke moderatie-eisen oplegt, geschorst vanwege conflicten met Amerikaanse technologische regels.