De roep tot hervorming van het Europees Verdrag voor de Mensenrechten

Het Verenigd Koninkrijk streeft naar een herziening van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), onder druk van rechtse partijen. Bij een bijeenkomst van justitieministers in Straatsburg stemden Europese landen woensdag in met het starten van een moderniseringsproces voor het verdrag. Het doel is om het aan te passen zodat deportaties van illegale migranten eenvoudiger kunnen plaatsvinden.

Het VK als voornaamste voorstander

Het Verenigd Koninkrijk neemt een leidende rol in bij het streven naar hervormingen van het EVRM. De regering wijst erop dat vooral de bepalingen tegen marteling en de scheiding van gezinnen het moeilijk maken om de grenzen te controleren en de democratie te beschermen. Voorheen waren deze bepalingen cruciaal, maar nu worden ze door de Britse politiek ter discussie gesteld.

Verandering in het beleid van de Labour-partij

De verschuiving van de Labour-partij onder leiding van Keir Starmer markeert een belangrijke verandering in de traditionele aanpak van mensenrechten en asielbeleid. Terwijl eerder de focus lag op het beschermen van mensenrechten, wordt nu gepleit voor het aanpassen van het EVRM om migratie en deportaties te versoepelen. Experts waarschuwen dat dit kwetsbare groepen in gevaar kan brengen.

Wat willen Europese leiders aanpassen?

Voor de bijeenkomst in Straatsburg drong Starmer aan op hervormingen van het EVRM, vooral op het gebied van de interpretatie van artikelen 3 en 8. Artikel 3 beschermt tegen marteling en onmenselijke behandelingen, terwijl artikel 8 gaat over het familieleven en de reunie van families. Het verzoek is om uitzonderingen toe te staan op deze bepalingen, zodat deportaties van mensen die bijvoorbeeld door de politiek van hun thuisland worden bedreigd, eenvoudiger worden.

De Britse positie

Het VK, dat kort na de Tweede Wereldoorlog samen met andere landen het EVRM opstelde, kampt met een toenemend aantal vluchtelingen en migranten die via kleine boten de Kanaal oversteken. Ondanks afspraken met Frankrijk over terugzendingen, wordt slechts een klein deel daadwerkelijk teruggestuurd, en sommigen keren al terug nadat ze gedeporteerd zijn.

Politieke en maatschappelijke gevolgen

De aankomende hervormingen moeten ook het politieke landschap beïnvloeden. Premier Starmer beweert dat het aanpassen van het EVRM helpt rechts-extreme partijen te ontmoedigen, terwijl critici vrezen dat dit de bescherming voor kwetsbare groepen ondermijnt. Vooral het debat wordt aangewakkerd door de opkomst van partijen als Reform UK, die volledige uittreding uit het EVRM nastreeft.

De impact op migranten en asielzoekers

Als de interpretatie van het EVRM wordt aangescherpt, kunnen veel rechten die nu nog helpen bij het voorkomen van deportatie, onder druk komen te staan. De belangrijkste artikelen, 3 en 8, kunnen moeilijker worden ingeroepen, wat de deportatie van mensen in complexe humanitaire of familieomstandigheden bemoeilijkt. Toch benadrukken experts dat het daadwerkelijke effect op deportaties beperkt is: juridische procedures op grond van mensenrechten worden nog steeds gebruikt en beïnvloeden deportaties slechts in een klein percentage van gevallen.

Critici op de koers van Labour

De aanpak van Starmer wordt door verschillende groepen bekritiseerd. Mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International vrezen dat het afzwakken van artikel 3 de fundamentele garanties ondermijnt. Sommige Labour-parlementsleden beschouwen de voorgestelde maatregelen als een kopie van rechts-extremistische retoriek, vooral door beleid rond “parallelle samenlevingen” dat als racistisch wordt veroordeeld.

De politieke context en de rol van rechts

De groei van rechts, vooral door partijen als Reform UK, drijft het beleid in richting van strengere migratie- en asielregels. Pulsen uit de publieke opinie en verkiezingspeilingen tonen dat de angst voor rechts-extreme partijen de ruimte voor meer genuanceerd migratiebeleid beperkt. Daarnaast wordt in landen zoals Denemarken, Frankrijk en Italië zichtbaar dat hardere beleidslijnen zowel de rechts-extremen versterken als in sommige gevallen juist de invloed van populistische partijen vergroten.