Denk je ook wel eens: “Waarom beginnen vrienden van mijn leeftijd ineens pensioenpotjes te vergelijken, sparen voor de studie van hun kinderen of zelfs oude sokken vol cash te vullen?” Je bent niet de enige. Uit cijfers van het CBS blijkt zelfs dat mensen tussen de 40 en 55 jaar in Nederland ieder jaar gemiddeld meer sparen en minder impulsief besteden dan twintigers en dertigers. Maar waarom verandert ons geldgedrag zo ineens na die veertigste verjaardag? Zelf betrapte ik me vorig jaar op het vergelijken van energietarieven op zondagavond — nooit gedacht dat ik dáár plezier in zou krijgen.

Je blik op geld verschuift — vaak zonder dat je het doorhebt

Als twintiger leefde ik eigenlijk bij de dag. Mijn salaris hield meestal net tot het einde van de maand stand — soms ook niet. Maar ergens rondom mijn veertigste merkte ik het: ik voelde me verantwoordelijker, bijna per ongeluk. Gek genoeg hoor ik in de supermarkt vaak anderen soortgelijks zeggen. “Vroeger kocht ik gewoon die sneakers van 120 euro, nu kijk ik zelfs of ze in de uitverkoop zijn,” grapte een buurman laatst.

• Grenzen komen dichterbij: Je beseft ineens — pensioen lijkt ver weg, maar is toch echt dichterbij dan ooit.
• Risico’s voelen groter: Je hebt meer te verliezen. Een foutje voelt zwaarder nu je niet meer “helemaal opnieuw” wilt beginnen.
• Kinderen, huis, zorg: Die vaste lasten nemen letterlijk ruimte in beslag in je hoofd en je portemonnee. En soms moet je kiezen — sparen voor vakantie óf een nieuwe wasmachine?

Minder impuls, meer structuur: waarom het werkt (meestal dan)

Volgens een studie van Nibud beginnen de meeste Nederlanders na hun veertigste pas echt met financieel plannen. De reden? Diepgewortelde gewoonte of toch eerder noodzaak? collega uit Rotterdam bekende laatst dat hij voor z’n veertigste “nog nooit een Excelletje had geopend voor z’n uitgaven” — nu zweert ie erbij.

• Slim sparen: Zo’n 68% van de mensen boven de 40 zet maandelijks automatisch geld opzij, blijkt uit ING-onderzoek.
• Bewust uitgeven: Je denkt meer aan waarde dan aan status. Je koopt liever iets goeds (en lokaals) dan altijd het nieuwste van het nieuwste.
• Verzekeren & afdekken: Zorgverzekering, aanvullend pensioen, aansprakelijkheidsverzekering — het klinkt misschien saai, maar stress bespaart het wel.

Geld(vragen) in je hoofd — het stopt eigenlijk nooit

Toch is het niet allemaal zekerheid en structuur. Eerlijk? Soms heb ik geen idee wat wijsheid is. Hypotheek oversluiten, beleggen, of toch maar extra aflossen? In onze vriendengroep (“appgroep 40plus”) vliegen de scenario’s heen en weer. Mijn moeder zegt altijd: “Wat je nu opzij zet, daar heb je straks gemak van” — hoewel ik me soms afvraag of dit altijd klopt.

Je wereld verandert: vrienden vallen uit het arbeidsproces, ouders hebben zorg nodig, kinderen studeren of vliegen uit. Financieel “zeker zijn” is dus relatief. Misschien is dat ook wel waarom mensen boven de 40 zich ineens anders gaan gedragen — je realiseert je dat geld niet alleen vrijheid geeft, maar ook rust.

En nu?

Wat kun je er zelf mee? Mijn tip: praat er vaker over, met vrienden uit je regio, met een adviseur bij de lokale bank, of gewoon tijdens een wandeling door het park. Even los van het taboe. Want hoewel we in Nederland soms een beetje terughoudend zijn om het gezellig over geld te hebben — juist nu kan er een goede uitwisseling ontstaan. Geloof me, de meeste mensen in je buurt zijn er óók opeens mee bezig. In de supermarkt, in de sportkantine, tijdens de file — iedereen spaart wel voor iets, of het nu een camper of rustige nacht is…

Kortom: geldgedrag na je veertigste is geen exacte wetenschap. Misschien is het regio, misschien de leeftijd, misschien gewoon toeval. Maar herken je je in dit alles? Deel eens je ervaring hieronder — ben benieuwd wat er in jouw omgeving speelt. Of misschien heb ik het wel helemaal mis, dat kan ook. In ieder geval: tot zo in de rij bij de kassa.