De voorstellen van de Verenigde Staten en de Oekraïense reactie

Volgens president Volodymyr Zelenskyy onderneemt de Verenigde Staten stappen om Oekraïne te stimuleren tot het terugtrekken van troepen uit de regio Donetsk. Het uiteindelijke doel is het creëren van een zogenaamde “vrije economische zone” in delen van Oost-Oekraïne die onder controle staan van Kyiv en waar Moskou invloed uitoefent.

Op donderdag bevestigde Zelenskyy dat Oekraïne een set van twintig tegenvoorstellen had ingediend bij de VS, bedoeld om een vredesprotocol te ondersteunen te midden van gesprekken over veiligheidsgaranties met hoge Amerikaanse functionarissen. Hij benadrukte dat elke territoriale concessie via een referendum moet worden goegelaten in Oekraïne.

Verschillende interpretaties en controverse over de bufferzone

De Oekraïense president verklaarde dat de VS en Rusland verschillende benamingen gebruiken voor dezelfde regio. Rusland verwijst naar de voorgestelde bufferzone als een “demilitariserde zone”, terwijl de Amerikaanse onderhandelaars spreken over een “economische vrije zone”.

Zelenskyy verklaarde dat de Oekraïners zelf over de vraag zullen beslissen, hetzij via verkiezingen, hetzij via een referendum, want er moet een duidelijke volksstem komen over de toekomst van het gebied.

Internationale druk en de rol van de VS

De druk op Zelenskyy wordt steeds groter vanuit de Verenigde Staten. Volgens berichten wil de Amerikaanse president Donald Trump vóór Kerstmis tot een akkoord komen. Het peaceplan omvat de twintigpuntenagenda en aparte documenten over veiligheidsgaranties en het herstel van Oekraïne.

De details van het herziene framework, dat afwijkt van een eerder door de VS voorgesteld ontwerp dat relatief in het voordeel was van Rusland, zijn nog niet publiek gemaakt. Belangrijke knelpunten betreffen de controle over de regio Donbas en de toekomstige besturing van de kerncentrale Zaporizhzhia, die momenteel onder Russische controle staat.

Reacties op terugtrekking en voortdurend risico

Zelenskyy uitte kritiek op het idee dat Oekraïne zijn troepen volledig zou terugtrekken uit Donetsk, dat momenteel voor een vijfde onder Oekraïense controle staat. Hij stelde dat de vraag gerechtvaardigd is waarom Rusland niet op dezelfde afstand terugtrekt. Er blijven nog veel vragen onbeantwoord over de verdere voortgang.

Na gesprekken met onder andere de Amerikaanse ministers Marco Rubio (Buitenlandzaken) en Pete Hegseth (Defensie), onderstreepte Zelenskyy dat veiligheidsgaranties cruciaal zijn. Deze garanties moeten concreet aangeven welke acties ondernomen worden indien Rusland weer agressie zou ontketenen.

De invloed van de NAVO en de Europese Unie

NATO-secretaris-generaal Mark Rutte waarschuwde op donderdag dat Rusland binnen vijf jaar mogelijk militaire actie tegen de alliantie zou kunnen ondernemen. Hij riep op tot een versnelde verhoging van defensiebegrotingen en productie.

Bij de internationale samenwerking binnen de coalitie van landen die Oekraïne steunen, werd ook gesproken over het inzetten van bevroren Russische activa. De Europese Commissie wil circa 200 miljard euro aan Russische deposito’s gebruiken om Oekraïne te financieren. Het vereist echter unanieme overeenstemming, en sommige landen, zoals België, uiten zorgen over de juridische en financiële gevolgen van dergelijke maatregelen.

Verdere verslagen en diplomatieke prospects

Gedurende de week werd gemeld dat verdere gesprekken met de Amerikanen gepland staan en dat een internationale bijeenkomst over Oekraïne mogelijk begin volgende week zal plaatsvinden. Duitse en Nederlandse leiders benadrukten dat Oekraïne dichter bij een staakt-het-vuren lijkt dan ooit tevoren en dat eventuele territoriale concessies door Kyiv moeten worden goedgekeurd.

De Amerikaanse president zou volgens geruchten een vertegenwoordiger sturen naar de Europese besprekingen wanneer er een reële kans op een akkoord bestaat. Desalniettemin blijft er verdeeldheid over de aanpak en de haalbaarheid van een vrede.

Russische militaire positie en de situatie op het veld

Vladimir Poetin verklaarde dat Rusland nog steeds de “strategische initiatieven” op het slagveld houdt. Hoewel Rusland in 2022 de regio’s Donetsk, Cherson, Lugansk en Zaporizhzhia mineure annexaties toekende zonder volledige controle, blijft het militaire beleid gericht op verdere veroveringen.

Recentelijk meldden Russische troepen de verovering van Siversk, hoewel Oekraïense bronnen dit betwisten. Ook een aanval met langeafstandsdrones op een Russisch olieplatform in de Kaspische Zee werd gemeld, evenals een grote drone-aanval van Oekraïne die het vliegverkeer in Moskou voor zeven uur deed stilleggen.

Oekraïne en de internationale reactie

Zelenskyy herhaalde tijdens een bijeenkomst dat een wapenstilstand noodzakelijk is voor het houden van verkiezingen in Oekraïne. Hij krijgt onder druk van Trump de vraag om vervroegde verkiezingen te organiseren, terwijl de situatie op het slagveld blijft fluctueren en de diplomatieke pogingen voortduren.