Verlies van politieke functie en lopend onderzoek

De dochter van voormalig Zuid-Afrikaans president Jacob Zuma heeft haar parlementaire zit opgegeven te midden van beschuldigingen dat zij betrokken zou zijn bij het lokken van Zuid-Afrikanen om te vechten voor Rusland in de oorlog tegen Oekraïne. Duduzile Zuma-Sambudla trad in juni 2024 toe tot het parlement als lid voor uMkhonto weSizwe (MK), een oppositiepartij die door haar vader werd opgericht in 2023, nadat hij uit het toen regerende African National Congress was gezet.

De politie verklaarde dat zij een onderzoek ondergaat naar haar vermeende rol in het overtuigen van Zuid-Afrikanen om zich bij de strijd in Rusland aan te sluiten. Deze aankondiging volgde nadat een groep van 17 mannen tussen de 20 en 39 jaar zich op de frontlinies van het conflict in Oekraïne bevond.

Politieke reactie en de reactie van MK

De nationale leiding van de partij accepteerde haar beslissing om te stoppen en ondersteunde haar inspanningen om de jonge Zuid-Afrikanen veilig terug te brengen naar hun families, aldus Nkosinathi Nhleko, de voorzitter van MK, tijdens een persconferentie. Verschillende partijen binnen MK bevestigden dat haar vertrek uit de Nationale Vergadering onmiddellijk inging en dat haar beslissing vrijwillig was.

Nhleko benadrukte ook dat de partij niet betrokken was bij het lokken van de mannen naar Rusland en dat haar ontslag geen bekentenis van schuld was. Wel stelde hij dat MK de families van de mannen in Oekraïne zal ondersteunen.

Reacties en verdere ontwikkelingen

Zuma-Sambudla was aanwezig bij de persconferentie, maar sprak niet en heeft niet publiekelijk gereageerd op de aantijgingen die door haar stiefzus zijn geuit. De Zuid-Afrikaanse overheid meldde eerder dat 17 burgers vastzaten in de regio Donbas in Oekraïne nadat zij waren misleid om zich aan te sluiten bij huurlingenlegers onder het voorwendsel van lucratieve arbeidscontracten.

Volgens politiebronnen legde haar stiefzus, Nkosazana Bonganini Zuma-Mncube, in een verklaring aan dat Zuma-Sambudla en nog twee anderen de Zuid-Afrikanen hadden bedrogen door hen te beloven beveiligingstraining in Rusland te geven. De identiteit van de andere twee betrokkenen is niet bekend.

Mobilisatie en internationale reacties

Het politieonderzoek beschrijft dat de betrokken Zuid-Afrikanen aan een Russische huurlingenorganisatie werden overgedragen en gedwongen werden om te vechten. Acht van de 17 mannen waren familieleden van Zuma-Sambudla en Zuma-Mncube. Vincent Magwenya, woordvoerder van Zuid-Afrika, bevestigde dat de overheid signalen had ontvangen van groepen die vastzaten in Oekraïne en dat er op de achtergrond gewerkt wordt om hen veilig te repatriëren.

Daarnaast meldden meer landen hun bezwaar tegen de werving door Rusland. Zo veroordeelde Jordanië recentelijk de betrokkenheid van Rusland bij het rekruteren van zijn staatsburgers, nadat twee Jordaniërs waren gedood tijdens de conflicten. Hoewel Jordanië niet expliciet Rusland beschuldigde van oorlog in Oekraïne, kondigde het aan dat het alle maatregelen zou nemen om verdere rekrutering te stoppen en de contracten van aanwezige Jordaanse cipiers te beëindigen.

Inschatting van de situatie door Oekraïne en analyses

Volgens Oekraïne heeft Rusland minstens 18.000 buitenlandse strijders gerekruteerd uit 128 landen, waarvan bijna 3.400 zijn omgekomen. Dmytro Usov, brigadier generaal van Oekraïne, gaf deze cijfers vrij.

Michael Appel, verslaggever voor Al Jazeera vanuit Johannesburg, stelt dat Zuma-Sambudla in Zuid-Afrika als een polarisatievorming figuur wordt gezien. Ze wordt betaald in verband met haar betrokkenheid bij protesten en onrust in 2021, waarbij honderden mensen omkwamen. Ze heeft die aantijgingen altijd ontkend en gepleit dat ze niet schuldig is aan het aanzetten tot geweld via sociale media.